− تايۋاندىق ٴۇش باۋىرلاستىڭ ىلەدەگى تۇرمىسى

ماقالاسىن جازىپ، سۋرەتىن تۇسىرگەن ٴوز ٴتىلشىمىز حان شاشا

مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، ىلە وبلىستىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، وبلىس باستىعى ەلشات تۇرسىنباي ۇلى مەملەكەتتىك ەكى ٴماجىلىس كەزىندە جۇڭگو تايۋان تورابىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداپ، ىلەنىڭ مادەنيەت، ساياحات بايلىعى مەن ەكونوميكالىق دامۋ ابزالدىلىعىن اقتارىلا اڭگىمەلەدى، سونداي ـ اق تايۋاندىق باۋىرلاستاردى ىلەگە ساياحاتتاۋعا، ىلەنىڭ دامۋ اۋقىمىن سەزىنىپ، دامۋدىڭ پايداسىنان بىرگە يگىلىكتەنۋگە شىنايى ۇسىنىس ەتتى.

جاڭ يۇيحۇي  كاسىپورىننىڭ دامۋ جاعدايىن تانىستىرۋدا

 جاڭ يۇيحۇي:

ىلەنىڭ دامۋ كومەسكى كۇشى زور

ىلە − كورىنىسى كوركەم، بايلىعى مول، دامۋ كومەسكى كۇشى زور جەر، ول مول جاراتىلىستىق كورىنىسكە، كوپ نەگىزدى مادەنيەتكە جانە تاماشا قارجى قوسۋ ورتاسىىنا يە بولىپ، كوپتەگەن تايۋاندىق باۋىرلاستىڭ كەلگىسى كەلەتىن ساياحاتتاعى نىسانالى جەرى جانە تايۋان كاسىپورىنشىلارىنىڭ قارجى قوسىپ، كاسىبىن كوركەيتەتىن قۇتتى مەكەن. 

”ىلەدە كەشكى ساعات 8 كەزىندە دە كەش باتا قويمايدى، ولار بۇل ارانىڭ ۋاقىت پارقى وزگەرىسىنە ۇيلەسە الماۋى مۇمكىن. 8 جىلدىڭ الدىندا مەن دە وسىلاي بولعانمىن“ دەدى چاپچال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى حۇينىڭ ەلەكتر ينجەنەرياسى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستى−گىنىڭ باس ديرەكتورى جاڭ يۇيحۇي كۇلە سويلەپ.

جاڭ يۇيحۇيمەن العاش جۇزدەسكەندە ٴتىلشى ونىڭ ىرىستى ارال تايۋاننان كەلگەندىگىنە سەنىڭكىرەمەدى. ”ٴسىز عانا ەمەس، قازىر مەنىڭ وتباسىمداعىلار دا وسىلاي دەيدى. بالكىم،  ايتىلمىس 'بارعان جەرىڭە بالداي بات‘ دەگەن وسى شىعار“.

”2016 - جىلدان 2024 - جىلعا دەيىن اتتاي جەلىپ 8 جىل وتە شىقتى“. گاۋشيۇڭ قالاسىنان كەلگەن 60 ـ جىلداردىڭ تۇلەگى جاڭ يۇيحۇيدىڭ ىلەگە العاش كەلگەندەگى كەشىرمەلەرى ٴالى دە ەسىنەن شىقپايدى. ىلەگە كەلگەندە، العاشىندا ۇيلەسە الماي قالامىن با دەپ الاڭداعان - دى، الايدا ىلەلىكتەردىڭ قاراپايىمدىلىعى مەن ىستىق ىقىلاسى ونى كۇدىكتەن تەز ارىلتتى. 

”سوڭعى جىلدارداعى ىلەنىڭ وزگەرىسى شىنىندا وتە زور، قالانىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىستارى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، بۇقارانىڭ  كىرىسى جىل سايىن جوعارىلاپ كەلەدى“. جاڭ يۇيحۇي تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”شينجياڭ تىنىش تا بەرەكەلى، ىلە حالقى مەيماندوس... كاسىپورىن جونىنەن بۇل ارادا تاماشا قارجى قوسۋ ورتاسى بار. مەيلى جاعراپيالىق ورنى،  مول بايلىعى، الدە تاريحي تامىرلاستىعى، مادەنيەت قاينارى جاعىنان الساق تا، وڭىرلىك ابزالدىلىعى وزگەشە، ەسىك اشۋ ابزالدىلىعى كورنەكتى، اسىرەسە، جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ قورعاس اۋماعى ماڭدايشالىق اسقاننان كەيىن، ىلەنىڭ ىشكە - سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ؛ بەلسەنە قىزمەت وتەۋ جانە جاڭا دامۋ جاعدايىمەن توعىسۋ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى جۇزەگە اسىرۋ جاعىنان بولىسىن كەلەلى ٴارى تەرەڭ ٴمان الىپ، ىلە وبلىسىنىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامى تاپتىرماس دامۋ ورايىنا جانە تاماشا بولاشاققا ٴدوپ كەلدى.

”ىلە مەنىڭ ەكىنشى تۋعان جەرىم بولدى“. جاڭ يۇيحۇي كۇلىمسىرەي تىلشىگە بىلاي دەدى: ىلەدە تاماشا جاراتىلىستىق بايلىق بار بولعاندىقتان، قارجى قوسىپ، كاسىپتى گۇلدەندىرۋدەگى ىرىستى مەكەن سانالادى. قازىر مەنىڭ تايۋاندىق ەكى دوسىم زاۆود ورنىن تاڭداپ ىلەگە قارجى قوسىپ شارۋاشىلىعىن شالقىتپاقشى، كەلەر ايدا تايۋاندىق ساۋداگەرلەر ۇيىرمە ۇيىمداستىرىپ ىلەگە كەلىپ تەكسەرۋ جۇرگىزەدى. بۇدان بىلاي ول ٴوز ابزالدىلىعىن ۇزدىكسىز ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم كوپ تايۋاندىق ساۋداگەرگە ىلەنىڭ دامۋ جەتىستىكتەرى مەن ٴار ۇلت حالقىنىڭ باقىتتى تۇرمىسىن وبيەكتيۆ تۇرعىدا شىنايى تانىستىرادى، كوپتەگەن تايۋاندىق كاسىپكەردىڭ كەلىپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، قارجى قوسىپ، ىلە مەن تايۋاننىڭ اۋىس - كۇيىسىن، سەلبەستىگىن جەبەۋدە بەلسەندى رول اتقارادى. 

يە تيڭتيڭ:

 ىلە مەنىڭ ويلاعانىمنان دا كەرەمەت ەكەن 

پيڭدۇڭ اۋدانىنان كەلگەن 80 - جىلداردىڭ تۇلەگى يە تيڭتيڭنىڭ ىلەگە 2 - رەت كەلۋى.

”ٴبىر كۇنى ويدا جوقتا ٴبىر ۇگىت كىتاپشاسىنان ىلەنىڭ وتە كوركەم جەر ەكەنىن كورىپ قاتتى اسەرلەندىم، سونىمەن 2019 - جىلى ىلەگە ساياحاتتاي كەلۋگە بەكىدىم“ - دەيدى يە تيڭتيڭ.

”ماعان قاتتى اسەر ەتكەنى − ىلەنىڭ كوركەم كەلبەتى بولدى، ول مەنىڭ ويلاعانىمنان دا كەرەمەت ەكەن“ - دەيدى يە تيڭتيڭ، ”شينجياڭعا كەلۋدەن بۇرىن ۇلتتىق سالت - ساناعا باي وسى جەر بەينە بەتمونشاعى الىنباعان قىزداي وتە سىرلى سەزىلدى“. نارات، قاراجون جايلاۋلارىن، شاتى شاتقالىن ارالاعان سوڭ مەنىڭ شينجياڭ، ىلە جونىندەگى تانىمىم ايقىندالا ٴتۇستى.

”جۇڭگوداعى ەڭ كوركەم تاس جول“ اتانعان مايتاۋ - كۇشار تاس جولىندا ۆەلوسيپەدپەن ٴجۇرىپ، بۇلاعى سىلدىراعان سايلاردى، سايىن ساحارانى، قارلى تاۋلاردى باسىپ ٴوتتىم... التىن كۇننىڭ ارايىنا شومعان تاۋلارى، مال ورىستەن قايتقان كەزدەگى تارىداي شاشىراعان اقبوز ۇيلەر يە تيڭتيڭنىڭ ىلەگە دەگەن ماحابباتىن تەرەڭدەتە تۇسەدى. ول تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”جول بويىنىڭ كورىنىستەرى ەرەكشە كوركەم ەكەن، بۇل جەردىڭ ادامدارى دا تابيعاتىنداي تازا ەكەن، جولاي جولىققان جانداردىڭ ٴبارى دە وتە ىستىق ىقىلاس تانىتتى“.

تايۋانعا قايتىپ بارعان سوڭ ىلەنىڭ جۇپار ٴشوبى، مايتاۋ - كۇشار تاس جولىنىڭ اسەمدىگى، سەگىز تاڭبالى قالاشىقتىڭ كەرەمەتى يە تيڭتيڭنىڭ ويىنان شىقپاي قويدى...

”ىلە دەگەن كەلسەڭ كەتكىڭ كەلمەيتىن، كەتسەڭ قايتا كەلگىڭ كەلەتىن، ەستەن كەتپەيتىن جەر ەكەن، مەنىڭ ىلەگە قايتا كەلۋىمنىڭ دە سىرى وسىندا“ - دەيدى يە تيڭتيڭ.

يە تيڭتيڭنىڭ ۇيىندە قازاق، ۇيعۇر ۇلتتارىنىڭ كيىمى كيگىزىلگەن سازبالشىقتان جاسالعان وتە سۇيكىمدى قۋىرشاقتار ٴتىزىلىپ تۇر. ” مۇنداعى از ۇلتتاردىڭ كيىم - كەشەگىن ەرەكشە ۇناتامىن، ٴاربىر كيىم كوركەمونەر بۇيىمى ىسپەتتى، مەن بۇلاردى تەك سولارعا ۇقساتىپ سازبالشىقتان جاساپ شىقتىم“.

”وراي بولسا ٴتىپتى دە كوپ تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ ىلەگە كەلىپ كورۋىن، سۇلۋلىقتان ٴلاززاتتانۋىن، مادەنيەت سالتاناتىنا قاتىناسۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“. بۇل جەردە اسەم كورىنىس، ٴدامدى جەمىس قانا ەمەس، جايلى تۇرمىس تا بار“ - دەدى يە تيڭتيڭ.

 جاۋ زى - ۋي: 

قىستا كەلىپ ىلەنىڭ قارىن تاماشالايمىن 

 ”مەن قار جاۋعانىن ومىرىمدە تۇڭعىش رەت 2022 - جىلى 12 - ايدىڭ 21 - كۇنى شينجياڭنىڭ ىلەسىندە كوردىم“. اپپاق قارعا ورانعان ىلەنىڭ بايتاق دالاسىن ٴوز كوزىمەن كورگەن 2000 - جىلداردىڭ تۇلەگى، جاڭحۋا اۋدانىنىڭ بويجەتكەنى جاۋ زى - ۋي سونداعى قاردى ٴالى دە تاڭدانا ٴارى اسەرلەنە ەسىنە الادى.

بۇل جەردىڭ قىسى وتە كوركەم ەكەن، تايۋانداعى دوستارىممەن ىلەگە كەلىپ شاڭعى تەبۋگە ۋادەلەسەمىن“. ىلەنىڭ قىسى ٴسوز بولسا جاۋ زى - ۋي ٴتىپتى دە جەلپىنە تۇسەدى.

”مۇمكىن بولسا ىلەگە ۇزاتىلعىم كەلەدى. بۇل جـەردە مـەن حالىقى تىنىش تا شادىمان تىرشىلىك كەشىرگەن، ۇلتتارى ىنـتىماقتى دا جاراسىمدى، ەكونوميكـاسـى گـۇلدەنگەن، دامىعان ىلەنى شىنايى سـەزىـندىم“ - دەيدى جاۋ زى - ۋي.

”تىم شالعاي بولسا دا ىلە ٴبىر كەلىپ كورۋگە تاتيتىن جەر. تايۋانداعى باۋىرلاستاردىڭ ىلەگە كوبىرەك كەلىپ كورىپ، ىلەنى ارالاۋىن، سەزىنۋىن، تانۋىن، باۋىر باسۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“ - دەپ ىلە ٴۇشىن ۇندەۋ تاستادى جاۋ زى - ۋي.

2023 - جىلدان بەرى ىلە وبلىسى ”شينجياڭدا جۇزدەسەيىك − تايۋان ينتەرنەت جاڭا مەديالارىنىڭ شينجياڭعا ساپارى“، ” جول بويىنداعى شينجياڭ − شينجياڭ - تايۋان ەكى جەردەگى ستۋدەنتتەردىڭ شينجياڭعا ساپارى“، ”تايۋان ساۋدا باس قوعامىنىڭ ايەل كاسىپكەرلەر ساپار ۇيىرمەسى“، ”تايۋانداعى از ۇلتتاردىڭ شينجياڭعا ساپار ۇيىرمەسى“ سياقتى 10 توپتا 229 ادامدى قابىلداپ، ىلەگە ساپارلاۋ، اۋىس - كۇيىس جاساۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، ەكى جەردىڭ ٴار سالاداعى ارالاسۋىن، ىشتەسۋىن، توعىسۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ەكى جاعالاۋداعى باۋىرلاستاردىڭ جۇرەكتەرىنىڭ توعىسۋىن جەبەدى.

ٴار سالاداعى ساپار ۇيىرمەلەرى ىلەگە كەلىپ ناق مايداندا تەكسەرۋ جۇرگىزۋ، ساپاردا بولۋ ارقىلى ىلەنىڭ جاراتىلىستىق كورىنىسى مەن جەرگىلىكتى سالت - ساناسىن ٴوز كوزىمەن كورىپ، ىلەنىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىندا قول جەتكىزگەن تابىستارىن جانە ىلەنىڭ قوعامى جاراسىمدى دا ورنىقتى، مادەنيەتى الۋان ٴتۇرلى، حالقى الاڭسىز تىرشىلىك ەتەتىن تاماشا جاعدايىن، ”ەكى جاعالاۋداعىلاردىڭ بەرەكەلى شاڭىراعىنىڭ“، ”جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعىنىڭ“ قويۋ رايىن سەزىنىپ، ىلە مەن تايۋان ەكى جەردىڭ ەكى جاعالاۋدىڭ تامىرلاس، تەكتەس، قانداس ەكەندىگى جونىندەگى تانىمدى تەرەڭدەتىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ وتانىمىزدىڭ ۇلى قۇرلىعى مەن جۇڭحۋا ۇلتى، جۇڭحۋا مادەنيەتى جونىندەگى مۇراتتاستىعىن كۇشەيتتى.

يە تيڭتيڭ ٴوزى جاساعان سازبالشىق قۋىرشاقتارىنا قازاقشا، ۇيعۇرشا كيىم كيگىزىپ كورسەتۋدە.

 ”شينجياڭدا كەزدەسەيىك − تايۋان ينتەرنەت جاڭا مەدياسىنىڭ شينجياڭعا ساپارىنىڭ“ مۇشەلەرى شاتى كورىنىس وڭىرىندە. 

(ماتەريالدىق سۋرەت)