−− ىلەنىڭ ساۋداگەر شاقىرۋداعى كورنەكتى ناتيجەسىنە كوز جىبەرگەندە (1)
لي يافىڭ، لۋ جۇڭ (ٴوز تىلشىلەرىمىز)
جەدەل سالىنۋ ۇستىندەگى قۇلجا حۋامەي شىڭدي قوناق ٴۇيى نىسانى. لي يافىڭ فوتوسى.
بيىل 1 - ماۋسىمدا ىلە وبلىسىنا توتە قاراستى ورىنداردىڭ ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋى جونىندە قۋانىشتى حابارلار تولاسسىز تارالدى: رايون سىرتىنان تياناقتانعان نىسان قارجىسى 22 ميلليارد 576 ميلليون يۋان بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %52.47 ارتىپ، بۇكىل شينجياڭنىڭ الدىڭعى قاتارىنان ورىن الدى. مىنە بۇدان ىلەنىڭ ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدە 2023 - جىلداعىنى ٴۇرتىس جالعاستىرىپ ٴارى ودان اسىپ تۇسكەن قۋانارلىق تابىستارعا قول جەتكىزگەندىگىن بىردەن بايقاۋعا بولادى. بىلتىر وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردىڭ ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ بويىنشا تياناقتانعان قارجىسى 178 ميلليارد 300 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %23.45 ارتتى، رايونىمىز سىرتىنان تياناقتانعان قارجىسى بۇكىل رايونىمىز بويىنشا 2 - ورىندا تۇردى.
توپ - توپ ساندى مالىمەتتەر ىلە وبلىسىنىڭ قارىشتاپ دامۋ جاعدايىن سۇلبالادى. مۇنىڭ استارىندا ٴسىرا قانداي باۋراۋ قۋاتى بار؟ ٴتىلشى ٴارقايسى كاسىپورىندى ارالاپ كورگەن سوڭ، كاسىپورىنشىلاردىڭ ىلەمەن بىرگە داميمىز دەگەن سەنىمى مەن بەكىمنەن باتىل تالعام جاسادىق دەگەن ۇقساس جاۋابىنا يە بولدى.
”قارقىن“، ونان دا ماڭىزدىسى ”جىلۋلىق“ بار
توعىز قابات مۇنارا تاعان قالاۋدان باستالادى. ىلە وبلىسىنىڭ ساياسات، وڭىرلىك ورىن، ەسىك اشۋ، گۋمانيتارلىق، بايلىق باسىمدىقتارى قاباتتاسىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدىڭ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى جەدەل دامىتۋدىڭ تاماشا نەگىزىنە، ىشكە ـ سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ كەڭ بازارىنا يە. جاقىنعى جىلداردان بەرى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەتتىڭ باسشىلىعىندا، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ بازارلانعان، زاڭمەن باسقارىلاتىن، حالىقارالانعان ماڭداي الدى شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز تۇلعالاۋ جونىندەگى ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ، بەكىتۋىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تـيانـاقـتـانـدىـرىپ، ”1+1+8 كاسىپ سالاسى شـوعىرىن“ تىعىز ارقاۋ ەتىپ، ”1+10+X+N“ كاسىپ سالاسى جۇيەسىن كۇش سالا قۇرىپ، ”16661“ ٴتۇيىندى شاراسىن كۇش سالا ويداعىداي يگەرىپ، ”تومەنگە بەرۋ، باسقارۋ، قىزمەت وتەۋ“ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، ”تومەنگە بەرۋ“ جاعىندا قامال الۋعا كۇش سالىپ، ”باسقارۋ“ جاعىندا تەبىندى ارتتىرىپ، ”قىزمەت وتەۋ“ جاعىندا ونىمدىلىكتى جوعارىلاتىپ، سىزداعان تۇيىندەردى شەشۋگە، بوگەتتى تۇيىندەردى ىركىلىسسىزدەندىرۋگە، قيىن تۇيىندەردەن قامال الۋعا كۇش سالىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ كارتاسىن ۇزدىكسىز جاڭالاپ جانە كەمەلدەندىرىپ، ٴتۇيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىندە تىزبەكتى تولىقتاۋعا، ۇزارتۋعا، ساۋداگەر شاقىرۋدان قامال الۋ تەبىنىن كۇشەيتۋگە ۇزدىكسىز ۇمتىلىپ، ٴتۇرلى بازار تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تولىق تاسقىنداتىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن قالىپتاستىرۋعا جەتەكشىلىك ەتتى.
قۇلجا حۋامەي شىڭدي قوناق ٴۇيى نىسانىنا جالپى ٴبىر ميلليارد 500 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان، يەلەگەن جەر اۋماعى 44 مىڭ 304 شارشى مەتر، ساۋلەتتى قالاعا ىرگە تەپكەن سەيىل - سەرۋەن، دەمالىس + ورتا، جوعارى دەڭگەيدەگى قوس ماركالى ايگىلى قوناق ٴۇي، سونداي - اق سايكەستى قوناق ٴۇي ٴماجىلىس ورتالىعى − ىلە وبلىسىنىڭ ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدەگى ٴتۇيىندى نىسانى. نىسان 2023 - جىلى 8 - ايدا جۇمىس باستاعان، 2025 - جىلى سالىنىپ بولىپ پايدالانۋعا بەرۋ جوسپارلانعان، سول كەزدە بۇل قۇلجا قالاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى قوناق قابىلداۋ زالى جانە ماڭىزدى ٴماجىلىس ورنىنا اينالادى.
”وسىنشاما كولەمى ۇلكەن قوناق ٴۇي نىسانىنىڭ بۇرىنعى جوسپارداعى قۇرىلىس مەرزىمى 3 جىل بولاتىن، قازىر 2 جىلعا قىسقاردى“ دەدى قۇلجا حۋامەي شىڭدي قوناق ٴۇيى نىسانى ينجەنەرياسىنىڭ ديرەكتورى ما چاڭجۇن سەنىممەن.
ما چاڭجۇننىڭ سەنىمى ىلە وبلىسى اتقارعان ”ٴبىر كاسىپورىنعا ٴبىر ارناۋلى القا“ قىزمەت وتەۋ ۇلگىسىنەن كەلگەن، ىلە وبلىسىنىڭ، قۇلجا قالاسىنىڭ نەگىزگى باسشىلارى تىكەلەي جەتەكشىلىك ەتىپ، قۋزاپ ىلگەرىلەتىپ، قاتىستى تاراۋلار جەدەل ىڭعاي تانىتىپ، كاسىپتىك زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، دالمە - ٴدال ۇشتاستىرىپ، جاڭالىق اشۋ ٴتاسىلى، وزگەشە ٴادىس ارقىلى ٴتۇرلى فاكتورلارداعى القىمداعان ماسەلەلەردى، تەجەمدەردى جويىپ، قۇرىلىس جۇرگىزۋ بارىسىندا العا قويىلعان ٴتۇرلى قاجەتكە قاشاندا ەڭ تەز جاۋاپ قايتارىپ، بارلىق تالاپ - تىلەكتەردى دەركەزىندە ورىنداپ، قۇرىلىس قارقىنىن ٴونىمدى قامتاماسىزداندىردى.
”نىسان قازىر نەگىزگى تۇلعا قۇرىلىمىنىڭ قۇرىلىس جۇرگىزۋ ساتىسىندا تۇر، جەر استى بولمەسى نەگىزگى تۇلعالىق قۇرىلىمىنىڭ %40 ى ورىندالىپ بولدى، نەگىزگى عيمارات جالپى قۇرىلىس مولشەرىنىڭ %35 ى ورىندالىپ بولدى. ٴبىز ىلەنىڭ ’قارقىنى‘ مەن ’جىلۋلىعىن‘ سەزىندىك“ دەدى ما چاڭجۇن اسەرلەنە.
شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى − وندىرگىش كۇش ٴارى باسەكەلىك قۋات
قۇلجا حۋامەي شىڭدي قوناق ٴۇيى نىسانىنىڭ قۇرىلىس قارقىنى ىلە وبلىسىنىڭ شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنىڭ بارعان سايىن باۋراۋ قۋاتىنا يە بولعاندىعىن ايگىلەدى.
كۇيتۇن قالاسىنىڭ باتىس قالا رايونىنداعى سىلۋ ياوۋ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى اينالىم ورتالىعى G217 كۇيتۇن - قارامايلى جوعارى قارقىندى تاس جولىنىڭ ىرگەسىندە، قۇرىلىس كولەمى 170 مىڭ شارشى مەتر اينالاسىندا، بۇعان جالپى 620 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان. بۇل نىسان كوكونىس، جەمىس - جيدەك، استىق، ماي، سۋ ونىمدەرى، ەت سياقتى كوپ ٴتۇرلى كاسىپ كۇيىن جاپپاي بىرىكتىرگەن، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تولايىم ساتۋ، بولشەك ساتۋ، تومەن تەمپەراتۋرادا مانەرلەپ جەتكىزۋ، سۋىق تىزبەكتى قامبادا ساقتاۋ، بالعىن كۇيىندە ساقتاۋ، ەلەكتروندى ساۋدا، زەردەلى ساۋدا جانە قامداۋ تىزبەگىندەگى زات اينالىمىنا قىزمەت وتەۋ سياقتى يقۋاتتار ٴبىر تۇلعالانعان، وسىزاماندانعان اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تولايىم ساتۋ بازارى، كۇيتۇن قالاسىنىڭ حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋداعى ٴتۇيىندى ”كوجە - قاتىق“ ينجەنەرياسى ٴارى باتىس سولتۇستىكتەگى 5 ولكە، رايونداعى تۇڭعىش زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تولايىم ساتۋ بازارى، ونان دا ماڭىزدىسى، ”ينتەرنەت + زات ينتەرنەتى + ينفورماتسيا“ تەحنيكاسىنان پايدالانعان، بۇكىل ەلگە باعىتتالعان ساتۋ تۇعىرى.
نىساننىڭ دايىندىق قىزمەتىنەن باستاپ، كۇيتۇن قالاسى ارناۋلى قىزمەت وتەۋ گرۋپپاسىن قۇرىپ، ساياسات، زاڭ - ەرەجە تالابىن ىشكەرىلەي اشىپ، تەكسەرىپ - بەكىتۋ ٴتارتىبىن ساپالىلاندىرىپ، سىلۋ ياوۋ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى اينالىم ورتالىعى نىسانىنىڭ ٴتيىمدى ساياساتىن زەرتتەپ جاسادى، قالالىق پارتكومنىڭ باسشىلارى جۇمىس باسىندا قىزمەت ىستەپ، ورىن تەپكەن ماسەلەلەردى شەشتى.
”نىسان 2023 - جىلى 4 - ايدا جۇمىس باستاپ، 10 - ايدىڭ سوڭىندا 1 - مەرزىمدىك قۇرىلىسى سالىنىپ بولىپ، 11 - ايدىڭ سوڭىندا جەمىس - جيدەك رايونى وندىرىسكە قوسىلىپ، اينالىمعا ٴتۇستى، مۇنداي قۇرىلىس قارقىنى كۇيتۇن قالالىق ۇكىمەتى قامداعان تۇتاس بارىستىق ’ماپەلەۋ‘ ۇلگىسىندەگى قىزمەت وتەۋدىڭ ارقاسى“ دەدى شينجياڭ زىرۇن حىڭديڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى لي گاڭ. قازىر 2 قامبادا ساقتاۋ رايونى، 2 توڭازىتىپ ساقتاۋ، توڭازىتۋ رايونى، سونداي ـ اق جۇمىسشى ـ قىزمەتكەرلەر جاتاعى، گۇل - ٴشوپ ساۋدا بازارى، ەلەكتروندىق ساۋدا ورتالىعى سياقتى 69 مىڭ 580 شارشى مەترلىك 2 ـ مەرزىمدىك نىسان بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىلۋدە، جالپى تۇلعالىق نىسان بيىل 10 - ايدىڭ سوڭىندا پايدالانۋعا بەرىلەدى. سول كەزدە جەرگىلىكتى ورىننىڭ ساپالى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ اينالىمىنا زەردەلى قۋات ۇستەپ، كۇيتۇن قالاسىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنا تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش قوسادى.
شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى جاقسارتىلدى، ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدىڭ ”ماگنيت ٴورىسى“ قالىپتاستى
ەكونوميكانى دامىتۋدا شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسى نەگىز ەتىلەدى. ىلە وبلىستىق پارتكوم مەن ۇكىمەت 2024 - جىلدى شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ جىلى ەتىپ بەلگىلەپ، نازاردى حالىق بۇقاراسى كوڭىل بولگەن ىستەرگە جانە بازار تۇلعالارىنىڭ قاجەتىنە شوعىرلاندىرىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋ جىلى قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ دامۋىنا تۇساۋ بولاتىن تۇزىمدىك كەدەرگىلەردى جويۋ ارقىلى ساياساتپەن دالمە - ٴدال قامداۋدى كۇشەيتىپ، ٴتۇيىندى سالالاردا قامال الۋدى ىلگەرىلەتىپ، شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنداعى كورنەكتى ماسەلەلەردى ارناۋلى جونگە سالۋدى ورىستەتىپ، كاسىپورىندار مەن بۇقارانىڭ تابىس سەزىمىن، ريزالىق دەڭگەيىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، باۋراۋ قۋاتىنا، باسەكەلىك قۋاتىنا يە بازارلانعان، زاڭمەن باسقارىلاتىن، حالىقارالانعان ماڭداي الدى شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن جاپپاي قۇرىپ، ىلە وبلىسىنىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.
شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنىڭ جاقسى بولعان - بولماعاندىعىنا باعا بەرۋگە كىم ەڭ ۇقىقتى؟ كاسىپورىندار، اسىرەسە، حالىقتىق كاسىپورىندار. ”رەسميات بىتىرۋگە قالاي دا بىرنەشە كۇن ۋاقىت كەتەدى دەپ ويلاعان ەدىم، ويلاماعان جەردەن ٴبىر كۇندە بارلىق رەسمياتتى ٴبىتىرىپ بولدىم“ دەدى جۇڭگو قورعاس جينچياۋ حالىقارالىق ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ كاسـىـپكە جاۋاپتى ديرەكتورى لانلان ايبول.
بۇل سەرىكتەستىكتىڭ نەگىزگى تيجارات ەتەتىن ەرەكشە كاسىبى تاۋار اۆتوموبيلدەرى (جاڭا ەنەرگيالى اۆتوموبيل، تۇتاس اۆتوموبيل، ەكىنشى قول اۆتوموبيل، قۇرىلىس اۆتوموبيلدەرى) جانە ٴتۇرلى بۇيىمداردى، جابدىقتاردى يمپورت - ەكسپورت ەتىپ، قوس باعىتتى كونۆەكسيالىق ۋاكىلدىك رەتىندە باسقارۋ قىزمەتىن وتەيدى، جـۇيـەدەن شـەكارا ٴىشى - سىرتىنداعى كەدەنگە مالىمدەۋ، كەدەننەن اۋىستىرۋ، تاسىمال، كەدەن جۇمىستارىن ٴبىتىرۋ، ٴنومىر ٴبىتىرۋ سياقتىلاردى قامتيدى.
2023 ـ جىلى 11 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى ەلىمىزدىڭ باتىس سولتۇستىك شەكارا وڭىرىندە قۇرىلعان تـۇڭـعىش ەركىن ساۋدا سىناق رايونى − جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى ماڭدايشالىق اسىپ قۇرىلدى. شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنداعى 3 اۋماقتىڭ ٴبىرى رەتىندە قورعاس اۋماعىنىڭ يەلەگەن جەر اۋماعى 16.58 شارشى كيلومەتر، بۇل ەركىن ساۋدا سىناق رايونى جالپى اۋماعىنىڭ %9.22 ىن ۇستايدى.
جۇڭگو قورعاس جينچياۋ حالىقارالىق ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قورعاستا ىرگە تەپكەن كۇنى جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ ماڭدايشالىق اسىپ قۇرىلعان كۇننىڭ ەرتەسى ەدى. ”سەرىكتەستىگىمىزدىڭ بۇل ارانى تاڭداۋى جۇڭگو قورعاس ٴوڭىرىنىڭ ورنى، ساياساتى، ەسىكتى اشىق ۇستاۋى سياقتى كوپتەگەن ارتىقشىلىقتارى مەن ٴتيىمدى ساياساتتارىنا نازار اۋدارعاندىق“ دەدى لانلان ايبول.
سەرىكتەستىك جۇمىس باستاعاننان بەرى، لانلان ايبول ”قورعاس قارقىنىن“ ٴتىپتى دە جاقسى سەزىندى. تاۋار اۆتوموبيلىن ەكسپورت ەتۋمەن شۇعىلدانۋشىلار زاتتىڭ ەڭ قىسقا ۋاقىت ىشىندە كەدەننەن ٴوتۋىن ٴۇمىت ەتەدى. قورعاس قالاسى شەكارا كەدەنىنىڭ ۇدايىلانعان كەزدەسۋ مەحانيزمىنە سۇيەنىپ، جۇمىس باسىندا تەكسەرۋ، وتكىزۋ ٴتارتىبىن ساپالىلاندىرىپ، كەدەننەن ٴوتۋدىڭ قيىن تۇيىندەرىن، بوگەتتى تۇيىندەرىن دەركەزىندە شەشىپ، شەكارا وتكەلىنىڭ اۆتوموبيلدەردى قابىلداۋ، ەلەكتروندى مالىمدەۋ، شەتەل جاقتىڭ اۆتوموبيلدەردى قابىلداۋى سىندى جالپى تىزبەكتىڭ ٴارقايسى بۋىندارىندا ايالداۋ ۋاقىتىن قىسقارتىپ، كەدەننەن ٴوتۋدىڭ ەڭ تاماشا ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، تاۋار اۆتوموبيلدەرىنىڭ كەدەننەن جوعارى ٴونىمدى وتكىزىلۋىنە كەپىلدىك ەتتى. ”ٴبىز قازىر قاريدارلارعا تاۋار اۆتوموبيلىن ٴبىر كۇن ىشىندە كەدەننەن وتكىزۋدى ورىنداي الاتىندىعىمىزدى سەنىممەن ايتا الامىز. ٴبىز قورعاس قالاسىن تاڭداۋدىڭ ەڭ دۇرىس تالعام ەكەنىن ابدەن بىلەمىز“ دەدى لانلان ايبول.
وتكەن جىلدان بەرى ىلە وبلىسى ”ىرىقتىلىقپەن قىزمەت وتەۋ، ىنتالى، جان - جاقتى بولۋ، ىنتىماقتاسا سەلبەسۋ، ۋاقىتتان ۇتۋ، جوعارى ونىمدىلىكپەن ٴبىر جاقتى ەتۋ، كاسىپورىن رازى بولۋ“ سىندى قىزمەت وتەۋ ماقساتىن ۇستانىپ، ”1+1+8 كاسىپ سالاسى شوعىرى“ مەن 30 ٴتۇيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن تىعىز ارقاۋ ەتىپ، وبلىس، اۋدان - قالا، كاسىپورىن سىندى 3 دارەجەلى بىرلەسىپ قيمىلداۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، ”ٴبىر كاسىپورىن، ٴبىر جوبا، ٴبىر ادام جاۋاپتى بولۋ، ٴبىر اۋدان - قالا، ٴبىر ۇيىرمە، بىردەن سوڭىنا دەيىن جاۋاپتى بولۋ“ سىندى ”التى ٴبىر“ قىزمەت مەحانيزمى بويىنشا كاسىپ سالاسىن جوبالاۋ جاعىندا، ۇكىمەت پەن كاسىپورىننىڭ قول ۇستاسا ساۋداگەر شاقىرۋ ۇلگىسى جونىندە بەلسەنە ىزدەنىس جاسادى؛ قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىرۋ جاعىندا، جان - جاقتى قىزمەت وتەۋ تىزبەگىن قالىپتاستىردى؛ ناقتى نىسانداردى يگەرۋ جاعىندا، ٴتۇيىندى نىسانداردى مەرزىم بويىنشا اقىلداسۋ مەحانيزمىن قولداندى؛ ورتانى ساپالىلاندىرۋ جاعىندا، ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ نىساندارىـنىڭ رەسمياتتارىن ٴبىتىرۋدىڭ ”جاسىل ارناسىن“ اشىپ، ٴار دارەجەلى باسشىلاردىڭ كوتەرمەگە الىپ بايلانىس جاساۋ مەحانيزمىن، ۇكىمەت، بانكە، كاسىپورىننىڭ بايلانىس جاساۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، كاسىپورىنداردىڭ دامۋ جانە نىسان قۇرىلىسى بارىسىندا جولىققان قيىنشىلىقتارى مەن ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشىپ، ساۋدا ورتاسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، ساۋداگەر شاقـىـرىـپ، قارجى ەنگىزۋدىڭ قۋاتتى ماگنيت ٴورىسىن قالىپتاستىرىپ، ەكونوميكالىق، قوعامـدىق دامـۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ىلەنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ جاڭا جاعدايىن ۇزدىكسىز اشتى.