انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى رىن جياڭ

3 - ايدىڭ 28 - كۇنى تۇستەن كەيىن كەلپىن اۋدانى جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ ورتالىعىنىڭ دەنە تاربيە سارايىندا بوس ورىن قالماي، كۇرەس توسەنىشىنىڭ جان - جاعى قاۋمالاي وتىرعان كورەرمەندەرمەن تولدى. بالۋاندار بار قايراتىن جۇمساپ الىسقاندا، بىرەۋى تىك شانشىلىپ كۇرەس توسەنىشىنە قاتتى جىعىلدى، تۇتاس الاڭنان قۇلاق تۇندىرارلىقتاي الاقاي ءۇنى كوتەرىلدى.

بۇل ”ورىك گۇلى شەشەك اتىپ· كوكتەم سامالى تۇيە قالاسىن نارلەندىردى“ اتىنداعى 2025 - جىلعى اقسۋ ايماعىنىڭ كوكتەم ماۋسىمىنداعى مادەنيەت - ساياحات تۇتىنۋ ماۋسىمى جانە كەلپىن اۋدانىنىڭ 9 - كەزەكتى ورىك گۇلى مادەنيەت - ساياحات ماۋسىمى جەلىلەس قيمىلدارىنىڭ ءبىرى بولعان وڭتۇستىك شينجياڭ ۇلتتىق كۇرەس شاقىرمالى جارىس مايدانى. جارىس مايدانىندا ىشكى موڭعۇلدان جانە شينجياڭنىڭ قاشقار، حوتان، اقسۋ ايماعىنان كەلگەن 50دەن استام شەبەر كۇش پەن شەبەرلىكتىڭ ايقاسىنا ءتۇسىپ، از ۇلتتاردىڭ ءداستۇرلى دەنە تاربيەسىنىڭ وزگەشە باۋرامدىلىعىن ايگىلەدى. كەلپىن اۋدانىنىڭ وزىنەن 20 بالۋان سايىسقا ءتۇستى.

جارىس مايدانىندا 2000نان استام كورەرمەننىڭ كوڭىل كۇيلەرى شارق ۇردى، ولار وسى اۋداننىڭ ءارقايسى اۋىل - قالاشىقتارىنان كەلگەن شارۋالار، ارالارىندا سامايىن اق باسقان قارتتار، جۇزدەرىنەن سابيلىگى كەتپەگەن بۇلدىرشىندەر بار، ولاردىڭ بەت - الپەتى مايدانداعى شەبەرلەردىڭ بەينەسىنە قاراي قۇبىلۋدا.

قىزىعارلىعى، جارىس مايدانىندا، اۋەلى، قولىنا ميكروفون ۇستاپ تارتىمدى تىلمەن جارىستى تۇسىندىرگەن DJدىڭ بار بولعانى. ونىڭ ءتۇسىندىرۋى يۋمورلى، قىزىقتى بولىپ قانا قويماي، وتە كاسىبي بولدى. ءبىر مايدان جارىس باستالىپ كوپ وتپەي، ول ءسوزىن باستادى:

”وي، سۋرەتكە تارتاتىندارىڭ تەز بولىڭدار ـ ەي، جارىسىمىز وتە تەز! ٴسوز اياقتالا بەرە مايداندا ٴبىر شەبەر قارسىلاسىن تىك كوتەرىپ، ”تارس“ ەتكىزىپ كۇرەس توسەنىشىنە جىقتى، كورەرمەندەردە تەگىس تىكسىنىپ قالدى. سۇراستىرعان سوڭ بارىپ، بۇل ”DJ دىڭ“ ٴاسىلى جەرگىلىكتى ورىندا اتاعى بار كۇرەس جاتتىقتىرۋشى ەكەنىن بىلەدى.

سول كۇنگى جارىستىڭ جالپى بارىسى ينتەرنەت جەلىسىندە تىكە تاراتىلدى، ساناققا نەگىزدەلگەندە، 40 مىڭنان ارتىق ادام (رەت) ينتەرنەت جەلىسىندە جارىستى كورگەن. ەكراننان ”قايراتىم تاسقىندادى “، ”ناق مايدانعا بارىپ كۇرەستەن ٴبىراز ۇيرەنىپ كەلگىم كەلىپ تۇر“ دەگەن سياقتى لەبىزدەر ۇزىلمەدى.

كەلپىن اۋدانىنىڭ اۋىل ـ قىستاقتارىندا كۇرەس رايى وتە قويۋ. وسى اۋداننىڭ الەۋمەتتىك دەنە تاربيەگە جەتەكشىلىك ەتۋ ورتالىعىنىڭ جاۋاپتىسى مامەتجان سىمايىل بىلاي دەپ تانىستىردى: جەرگىلىكتى ورىنداعى ادامدار كۇرەس سپورتىن ۇناتادى، تۇتاس اۋداننىڭ ٴارقايسى اۋىل ـ قالاشىقتارىنىڭ بارىندە ۇنەمى كۇرەس سپورتىنا قاتىناساتىن شارۋالار بار، جالپى سانى 2000 ادام اينالاسىندا، جاستارى 16 - 45 جاس ارالىعىندا، كەيبىر قىستاقتار كۇرەس جاتتىعۋىنا ۇنەمى قاتىناسادى، جارىسقا تۇسەتىن 40 - 50 ادام بار، اكەسى مەن بالاسى بىرگە كۇرەسكە جاتتىعاتىندارى دا از ەمەس.

كەلپىن اۋدانى جىل سايىن 5 - 6 رەت كولەمدى كۇرەس جارىسىن وتكىزەدى، ٴارقايسى اۋىل ـ قالاشىق جىل سايىن، از دەگەندە، ٴبىر رەت كۇرەس جارىسىن وتكىزەدى. كۇرەس سپورتىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن، اۋدان تاعى ارناۋلى كوماندا ۇيىمداستىردى، 40 جاس شەبەر ۇزاق ۋاقىت ۇلتتىق كۇرەس جانە حالىقارالىق كۇرەس جاتتىعۋىن جۇرگىزەدى.

2000 كۇرەس اۋەسكەرى 60 مىڭنان ارتىق جان سانى بار كەلپىن اۋدانىنىڭ كۇرەس سپورتىن دۋمانعا بولەدى. ناق مايداندا جارىستى كورگەن ارىق تا اققۇبا مۇستافا ٴيۇسۇپ 9 ـ جىلدىقتىڭ وقۋشىسى. اكەسىنىڭ ىقپالىندا ونىڭ كۇرەسكە جاتتىققانىنا ٴبىر جىلدان استى، مەرەكە ـ مەيرام، جازعى، قىسقى دەمالىستاردا جاتتىعۋعا قاتىناسادى ٴارى كەيبىر جارىستاردا جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزدى. ”كۇرەس وتە كەرەمەت سپورت، توتەنشە جاقسى كورەمىن“، ـ دەدى مۇستافا.

ناق مايدانعا جارىستى كورگەلى كەلگەن وسى اۋداننىڭ گەزلىك قالاشىعى قۇملىق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ٴارشيدىن ەركىن بيىل 26 جاستا، بالا كەزىنەن باستاپ اكەسىنە ىلەسىپ كۇرەس جارىسىن كورىپ، كۇرەسكە جاتتىعىپ، جۇيەلى كۇرەس جاتتىعۋىمەن اينالىسقانىنا 3 جىل بولدى. ول قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىندە قىزمەت ىستەيدى، كۇرەسكە تۇگەلدەي اپتا سوڭىندا جانە مەرەكە ـ مەيرام دەمالىسى كەزىندە جاتتىعادى، وتباسىنداعىلار ونى وتە قولدايدى، ”كەلپىن اۋدانىنىڭ دەنە تاربيە الاڭ ـ سارايلارى، قۇرىلعىلارى بارعان سايىن جاقسارىپ، ٴتۇرلى دەنە تاربيە قيمىلدارى جاپپاي وتكىزىلىپ، دەنە تاربيە اۋەسكەرلەرىنە ٴتىپتى دە كوپ وراي ازىرلەندى، كۇرەستەن تىس، كوپشىلىك ۇنەمى فۋتبول، ۆولەيبول، باسكەتبول سياقتى سپورتقا قاتىناسادى“، ـ دەدى ٴارشيدىن.

سپورتتى قىزۋ ءسۇيدى، تۇرمىسقا ىنتالى بولدى

ءتىلشى اسەرى

قۇلاق تۇندىرارلىقتاي الاقاي ٴۇنى قۇلاق تۇبىندە ٴالى جاڭعىرىپ تۇرعانداي. ادامدى ەڭ ىنتىقتىراتىنى شەبەرلەردىڭ قارۋلى بەينەسى ەمەس، قايتا كورەرمەندەردىڭ جانارىندا جالىنداعان قىزۋ سۇيىسپەنشىلىك بولدى.

كۇرەس مايدانىنداعى دابىردان ويدا جوقتا دەنە تاربيەنىڭ اسىلگى بەينەسىن كورە الدىق. 2000نان استام كورەرمەن بار ىقىلاستارىمەن جارىستىڭ قىزىعىنا شومعاندا، كۇرەس جاتتىقتىرۋشىسى DJدىڭ رولىن العاندا، بوزبالا اكەسىنىڭ ىقپالىندا كۇرەس الاڭىنا شىققاندا، كۇرەس تەك قانا كۇش ـ قۋاتتىڭ بەلدەسۋى عانا ەمەس، قايتا كۇنى بويى شارشاۋدان كەيىنگى ارقانى كەڭگە سالۋ، وزگەشە تۇرمىس بولىپ كورىندى.

60 مىڭ ادام بار اۋدان ورتالىعىندا 2000 ادام كۇرەسكە قىزىعادى — بۇل سانسىز تاڭ شۋاعىنداعى ماشىقتانعان، كەشكى مۇناردا ٴوزارا جاتتىعۋ جۇرگىزگەن، اكەدەن بالاعا جالعاستىرۋدان قالىپتاسقان تۇرمىس كارتيناسى. قاۋمالاي وتىرعان كورەرمەندەر اراسىندا قارتتاردىڭ اجىمىنەن كۇرەس ونەرىنە دەگەن جەتتىكتىگى، قارتايسا دا ۇلى مۇراتىنان كەشپەگەن ارمانى؛ بالالاردىڭ جانارىنان دۇنيەگە سايىس جاريالاعان وت ۇشقىنى قاۋلاپ، جاڭادان جەتىلگەن تاس تۇلەكتىڭ تاسقا تۇسۋدەن تايسالمايتىن وجەتتىگى مەن مۇندالايدى. مەيلى ورەندەر، الدە قارتتار بولسىن، بارلىعى اسقاقتاعان رۋحاني بەت ـ بەينەسىن ايگىلەۋدە.

”حالىققا جاناسىمدى بولىپ، جۇرتتى باۋرادى“، سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ بۇقارالىق جارىس قيمىلدارى ادامدى قۋانتارلىقتاي قارىشتاپ دامۋ تەبىنىن ايگىلەپ، كوپ ساتىلى، الۋان ٴتۇرلى بۇقارالىق دەنە تاربيە جارىس قيمىل جۇيەسى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، بۇقارانىڭ دەنە تاربيە سپورتىنا قاتىسۋ ىنتاسى بارعان سايىن جوعارىلادى. تۇرمىسقا دەگەن ىنتادان سپورتقا دەگەن قىزۋ سۇيىسپەنشىلىككە دەيىن جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ ادامدارعا قىزۋ سۇيۋدەن سپورتقا قاتىسۋ، تۇرمىسپەن قاۋىشۋ ورايىن سيلادى.