تۇرپان يارعول مارافون جارىسى:

جىلجىمالى مادەنيەت ٴدالىزى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى حۋاڭ شيڭ

4 ـ ايدىڭ 6 ـ كۇنى ون نەشە ”كىشكەنتاي نىجا“ 2000نان استام جۇڭگولىق، شەتەلدىك جۇگىرۋشىمەن بىرگە جۇگىردى، شادىمان ۇندەر تۇرپان سىندى وسى بايىرعى قالانىڭ ومىرشەڭدىگىن قاۋلاتتى.

2025 ـ جىلعى تۇرپان يارعول مارافون جارىسىن تۇرپان قالالىق حالىق ۇكىمەتى باس بولىپ ۇيىمداستىرعان، قالالىق مادەنيەت، دەنە تاربيە، راديو ـ تەلەۆيزيا جانە ساياحات مەكەمەسى مىندەتىنە الىپ وتكىزگەن، جيىنى مارافون (42.195 كيلومەتر)، جارتى ارالىقتى مارافون (21.0975 كيلومەتر) جانە سالاماتتىق جۇگىرۋ (6 كيلومەتر) 3 ٴتۇرى ورنالاستىرىلدى.

”مەن جونىنەن بۇل ٴبىر مايدان جارىس عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، تاريحتى، مادەنيەتتى جانە اسەم كورىنىستى كوكتەي وتكەن حيكىمەتتى ساپار. بۇل جەردىڭ تابيعي اسەم كورىنىسى مەن تەرەڭ مادەنيەت مايەگى مەنى قىزىقتىرادى. بۇل ارانىڭ كورىنىسى بۇرىنعى كورگەنىمە مۇلدە ۇقسامايدى، ٴاربىر كورىنىس وڭىرىندە بىردەن تاريحي اڭگىمە جاتىر. تۇرپانداعى ادامدار، كورىنىستەر، جارىس مەنىڭ ومىرىمدەگى ەڭ تاماشا ەستەمەلەر“. جارىستى اياقتاتىپ بەيجيڭگە قايتىپ كەلگەن اۆستراليالىق ساڭلاق باۋل داۆيد بۇل جولعى 3 كۇندىك تۇرپان ساپارىن اڭگىمە ەتكەندە باياعىسىنداي تەبىرەندى.

جارىستان ىلگەرى باۋل ەل ٴىشى ـ سىرتىنان كەلىپ جارىسقا قاتىناساتىن بىرنەشە ساڭلاقپەن بىرگە جالىن تاۋىن، يارعول بايىرعى قالاسىنىڭ ەسكى جۇرتىن، تۇيىقتى جانە بيزەكلىك مىڭ ٴۇيىن ارالادى. جارىسقا قاتىناساتىن ساڭلاقتىڭ ٴبارى جارىسقا قاتىناسۋ نومىرىمەن كورىنىس تۇيىندەرىن تەگىن تاماشالاپ، ەسىك بەلەت اقىسىن ۇنەمدەپ قالدى.

باۋلدىڭ ساپارلاسى اۆستراليالىق جۇگىرۋشى سى مايۇن بىلاي دەدى: ”جارىستى ۇيىمداستىرۋشىلار دەن قويا جوسپارلاپتى، جارىس جولى تۇرپاننىڭ بەلگى سيپاتتى كورىنىس تۇيىندەرىمەن شەبەرلىكپەن بىرىكتىرىلىپتى، باستالعان جەردەن اياقتالعان جەرگە دەيىنگى ەرىكتىلەردىڭ جايناعان كۇلكىسىنەن ولاردىڭ وسى قالانى ماقتانىش ەتەتىنىن سەزىندىم“.

”تۇرپان 2000 جىلدان استام تاريحقا يە، كارىز سۋارۋ جۇيەسىنەن مەن بايىرعى ادامداردىڭ اقىل ـ پاراساتىنا ٴتىپتى ٴتانتى بولدىم. وسى جارىستى دوستارىما تانىستىردىم، كەلەر جىلى تاعى دا كەلۋدى اسىعا كۇتەمىن“. سى مايۇن تابيعي تۇردە تۇرپان يارعول مارافون جارىسىن جالپىلاستىرۋ ەلشىسىنە اينالدى.

2025 ـ جىلعى تۇرپان يارعول مارافون جارىسىنا جيىنى 2531 ادام قاتىناستى، بۇل ەل ٴىشى ـ سىرتىنان كەلگەن جوعارى دەڭگەيدەگى 63 سپورتشى مەن جەرگىلىكتى 1000نان استام سالاماتتىق بويىنشا جۇگىرۋگە قاتىناسۋشىنى قامتيدى. 2016 ـ جىلى وتكىزىلە باستاعاننان بەرى، وسى جارىس تۇرپاننىڭ مادەنيەت مايەگىن جانە قالانىڭ ومىرشەڭدىگىن ايگىلەيتىن تەرەزەگە اينالدى.

”تۇرپان يارعول مارافون جارىسى تۇرپاننىڭ ەرەكشەلىككە يە دەنە تاربيە، ساياحات ماركاسى. جارىسقا قاتىناسۋشىلار وزدەرىنە سايىس جاريالاپ قانا قويماي، تاعى تابيعات كورىنىسىنەن ٴلاززات الىپ، تاريحي مادەنيەتتى تۇسىنەدى، ونان دا ماڭىزدىسى، جالپى حالىقتىڭ دەنە شىنىقتىرۋ ىنتاسى قاۋلايدى. كوپتەگەن وتباسىلار ٴۇي ىشىمەن تۇگەل قاتىناستى“، ـ دەدى تۇرپان قالالىق ساياحات ـ مادەنيەت جاسامپازدىعى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شا ۋي.

جارىس سىرتتان 1000نان استام جۇگىرۋشىنى باۋراپ، تۇرپانداعى قوناق سارايلار 2 كۇن بۇرىن قوناققا تولدى، ەرەكشەلىككە يە حالىقتىق تۇسەلحانالار مەن اس ـ سۋ كاسىبىنىڭ ساۋداسى ٴۇرتىس كۇسەت بولدى. بەيجيڭ تيانتان لىپاۋ ۇجىمىنىڭ باستىعى باۋ ۋىنفا: ”جەرگىلىكتى ورىننىڭ جارىستى ورنالاستىرۋى ٴتارتىپتى، جولدارى تەگىس، ساڭلاقتار قايتا ـ قايتا تاماشا ناتيجەگە قول جەتكىزدى. كەشكى بازارداعى شينجياڭ كاۋابىنىڭ، قاقتالعان ٴبۇتىن قويدىڭ، پالاۋدىڭ ٴدامى تاڭدايدان كەتپەيدى“، ـ دەپ القاۋ ايتتى.

4 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى تۇرپاندا ەڭ جوعارى تەمپەراتۋرا 27 سەلتسي گرادۋسقا جەتىپ، ىمىرت ۇيىرىلگەننەن كەيىن دە شامدار كۇندىزگىدەي جاينادى. ٴجۇزىم كەشكى بازارىنىڭ ماڭايى اۆتوكولىككە تولدى، 3000 ادام سياتىن تاماقتانۋ اۋماعىندا ينە شانشار جەر جوق، ٴجۇزىم سورەسىنىڭ استىنداعى اس ۇستەلدەرىندە شىنى ـ توستاعاندار قولدان ـ قولعا ٴوتتى، بالالار ويىن الاڭىندا شادىمان كۇلكىلەر تولاستامادى.

2024 ـ جىلى اشىلعان ٴجۇزىم كەشكى بازارىندا ٴجۇزىم سورەسى، ٴدامدى تاعامدار، مادەنيەت جاسامپازدىعى مەن ساحنا تاماشا توعىسقان. شا ۋي ماقتانا: ”جەرگىلىكتى ادامدار دا وسى اراعا كەلىپ باس قوسىپ سالقىنداعاندى ۇناتادى، 7 ـ ايدا ٴجۇزىم پىسقاندا كوپشىلىكتىڭ تاعى دا كەلىپ ساياحاتتاۋىن، سەزىنۋىن اسىعا كۇتەمىز“، ـ دەدى.