سۋرەتتە: كولىك قاتىناۋ سالتىنان كورىنىس. سۋرەتتى جاڭ چيڭحۋا تۇسىرگەن
تىلشىلەرىمىز دۋ لەي، لاي يۇينيڭ، جاڭ چيڭحۋا حابارلايدى. 6 - ايدىڭ 6 - كۇنى قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىندا قاتىناس رەسمي قالپىنا كەلىپ، اۆتوكولىك قاتىنادى. چاپچال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ سايشي كولى كورىنىس رايونىندا وتكىزىلگەن قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىندا اۆتوكولىك قاتىناۋ سالتىندا چاپچال اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى گو شياۋپيڭ وسى حاباردى جاريالادى. بيىل قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىندا بىلتىرعىدان 20 كۇن بۇرىن قاتىناس قالپىنا كەلىپ، اۆتوكولىك قاتىنادى.
اۆتوكولىك قاتىناۋ سالتىنان كەيىن سول جەردىڭ وزىندە 2000 عا جۋىق ساياحاتشى جەكە ـ جەكە 130 موتوتسيكل، جەكە اۆتوكولىكپەن اقشوقىعا باردى، سونىمەن قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىندا ٴوز كولىگىمەن ساياحاتتاۋ باستالدى.
ٴۇيسىن تاۋىن ەندەي وتەتىن ۇزىندىعى 120 كيلومەتردەن استام قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولى سولتۇستىكتە قۇلجا قالاسىنىڭ ىلە وزەنى 1 - كوپىرىنەن باستالىپ، چاپچال اۋدانىنان ٴوتىپ، وڭتۇستىكتە موڭعۇلكۇرە اۋدانىنا تۇتاسادى. قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىنىڭ جول بويىنداعى كورىنىستەر سۋرەتتەي كوز تارتىپ، ”ٴبىر كۇندە ٴتورت ماۋسىمدى بىردەي تاماشالاۋعا بولاتىن، ٴار 10 شاقىرىمدىق جەردىڭ اۋا رايى ۇقسامايتىن“ ايبىندى دا تاماشا كورىنىس ايگىلەنگەن. بۇل ارا بەينە ٴبىر كورىنىس ٴدالىزى ىسپەتتى، ساياحاتتاي ٴجۇرىپ كورىنىس تاماشالاۋعا بولادى، كوگىلدىر اسپان استىندا قوي، سيىر تابىندارى جايىلىپ، كەڭ ساحارانىڭ كوز ۇشىندا قارلى تاۋ مەنمۇندالايدى. سوندىقتان دا بۇل شينجياڭداعى ەڭ كوركەم تاس جولدىڭ ٴبىرى دەگەن داڭقتى اتاق العان. اسىرەسە، ٴۇيسىن تاۋىنىڭ نەگىزگى شىڭى بولعان اقشوقىنىڭ ەتەگىن اينالىپ وتەتىن 40 كيلومەترلىك جول بولىگىندەگى كەڭ كوسىلگەن تاۋلى القاپتاعى جايىلىس، جاپ - جاسىل بايىرعى ورمان، كوركەم جۇپار ٴشوپ اتىزى، باسىنان قار كەتپەيتىن اق باس شىڭدار مەن قۇلاما قۇزدى جالاما - جارتاس سياقتى كوركەم كورىنىستەر ٴار جىلى شينجياڭنىڭ ٴىشى - سىرتىنان كەلەتىن ٴوز كولىگىمەن ساياحاتتاۋشىلاردى وزىنە باۋرايدى، الايدا بۇل جولدا ٴار جىلى نە بارى بىرنەشە اي عانا كولىك قاتىنايتىندىقتان، ”ۋاقىت شەگى بار 100 شاقىرىمدىق سۋرەت ٴدالىزى“ دەپ اتالعان. ىلەدەگى وسى ”ينتەرنەتتە تانىمالى“ تاس جولدا ساياحاتشىلار ستەرەولدى ساحارا كورىنىسىن تاماشالاۋمەن بىرگە، تاۋ قاپتالىنداعى تاس جولدا ٴوز كولىگىمەن ساياحاتتاۋدىڭ ”قورقىنىشتى، قاتەرلى، تاڭعاجايىپ“ قىزىقتارىن جانە ٴبىر جىلدىڭ ٴتورت ماۋسىمىنىڭ ”كەزەك اۋىسۋىن“ سەزىنە الادى.
گۋاڭدۇڭنىڭ جانجياڭنان چاپچال اۋدانىنا ارناۋلى موتوتسيكلمەن كەلگەن سۇڭ حاي بىلاي دەدى: ”ٴبىز شينجياڭنىڭ كوركەم كورىنىسى مەن ٴدامدى تاعامدارىنا بۇرىننان قانىقپىز، قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىنىڭ كورىنىسىن كورۋدى دە ۇزاقتان بەرى اڭساپ كەلگەمىز، وسى رەت اۋىلىمىزدان اتتانىپ چاپچال اۋدانىنا كەلۋدەگى ماقساتىمىز دا اۆتوكولىك قاتىناعان وسى كۇنى قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىنىڭ كوركەم كورىنىسىن كورۋ بولاتىن، كەلەر جىلى دا كەلەمىز!“ ـ دەدى ياڭ ي ٴۇن قوسىپ.
چاپچال اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قاتىناس ساقشى ۇلكەن اترەتىنىڭ ورىنباسار باستىعى حۋا فۋلاي تىلشىگە بىلاي دەدى: ”قۇلجا - موڭعۇلكۇرە تاس جولىندا اۆتوكولىك قاتىناعاننان كەيىن ٴبىز بولىكتەرگە ٴبولىپ باسقارۋدى جولعا قويامىز: قازىر 2 ورتا اترەت بار، 50 ساقشى تاس جول بويىندا قامتاماسىزدىققا كەپىلدىك ەتەدى؛ ٴبىز تاعى موتوتسيكلمەن شارلاۋ جۇرگىزەتىن ساقشى كۇشىن ورنالاستىرىپ، ٴوز كولىگىمەن ساياحاتتاۋشىلاردىڭ حاۋىپسىز قاتىناۋىنا بار كۇشىمىزبەن كەپىلدىك ەتەمىز“. حۋا فۋلاي تاعى اقپارات قۇرالدارى ارقىلى قالىڭ ساياحاتشىلارعا جول ٴجۇرۋ بارىسىندا حاۋىپسىزدىككە كوڭىل ٴبولۋدى، قاتىناس ەرەجەسىنە قاتاڭ بويسۇنۋدى، ٴوزى ونەگە بولۋدى، ەكولوگيالىق ورتانى ويداعىداي قورعاۋدى دوستىق سۇيىسپەنشىلىكپەن ەسكەرتتى.
گو شياۋپيڭ بىلاي دەدى: ”چاپچال اۋدانىندا مەملەكەت دارەجەلى 7، اۆتونوميالى رايون دارەجەلى 15 بەيزاتتىق مادەني مۇرا نىسانى بار، ٴبىز توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنان كەلگەن دوستاردىڭ ’جۇڭگوداعى ساداق مەكەنى · ىرىستى وڭىردەگى بۇلاق قالا‘ — چاپچال اۋدانىنىڭ مادەنيەتىن، تارتىمدى كوركەم كورىنىسىن سەزىنىپ، وسى ٴبىر وزگەشە ەرەكشەلىككە يە جەرگىلىكتى ورىننىڭ سالت ـ ساناسىن ٴتۇسىنۋىن، ودان ٴلاززات الۋىن، بۇل ارانىڭ كوركەم جاراتىلىستىق كورىنىسىنەن كوز ايدىن بولۋىن، ناعىز سىبە اس - تاعامدارىنان ٴدام تاتۋىن قارسى الامىز“.
موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى پاتيما ٴشارىپقان قىزى بىلاي دەدى: ”تاياۋ جىلداردان بەرى موڭعۇلكۇرە اۋدانى باسىمدىققا يە بايلىقتاردىڭ كومەسكى قۋاتىن تولىق اشىپ، كوپ ٴتۇرلى ساياسات قاباتتاسقان ورايدى مىقتى يگەرىپ، <كوكتەمدە گۇل تاماشالاۋ، جازدا سايالاۋ، كۇزدە كورىنىس تاماشالاۋ، قىسقى قار - مۇز ويىنى> سىندى ٴتورت ماۋسىم ساياحات ۇلگىسىن دەن قويا قالىپتاستىرىپ، ساياحات كاسىبىن حالىقتى بايىتىپ، اۋداندى قۇدىرەتتەندىرۋدەگى تىرەكتى كاسىپ سالاسى ەتىپ، ’كاسىپ سالاسى تۇتاس وڭىرلىك ساياحات ارقىلى اناعۇرلىم گۇلدەنگەن، قالا - اۋىلى تۇتاس وڭىرلىك ساياحات ارقىلى اناعۇرلىم كورىكتەنگەن، حالقى تۇتاس وڭىرلىك ساياحات ارقىلى اناعۇرلىم بايىعان‘ تۇتاس وڭىرلىك، تۇتاس كاسىپ سالاسىندىق، جالپى حالىقتىق دامۋ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىردىق“.
پاتيما ٴشارىپقان قىزى بىلاي دەدى: ”موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى توڭىرەكتىڭ ٴتورت بۇرىشىنداعى دوستاردى بارلىق جەرىندە كورىنىس ٴوڭىرى بار، بار الابى كوركەم سۋرەتتەي جايناعان ’شوپان جىرى اۋەلەگەن تۇلپار مەكەنىنە‘ كەلىپ، بۇكىل ەل بويىنشا بىردەن - ٴبىر تۇلپار مادەنيەتىن بىرگە ٴتۇسىنىپ، كوكجيەككە ۇلاسقان قىشى گۇلدى القابىن، مىڭ بوياۋلى كەمپىرقوساعىن، ارىدان جالعاسىپ كەلە جاتقان گۋمانيتارلىق تاريحىن بىرگە تاماشالاۋىن قارسى الادى“.