قۇلجا اۋدانى ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلى:
مەرەكەنى شات مەرەيمەن تويلادى
ەرىكتى تىلشىلەر رايحانگۇل، چاڭ شىڭ، جاڭ حۇڭ حابارلايدى. پارتيانىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار قىزمەتى جونىندەگى ساياساتىن ىشكەرىلەي ۇگىتتەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋداعى سۇبەلى تابىستارىن ايگىلەپ، شارۋالار قاۋىمىنىڭ تاماشا تۇرمىس جاراتۋ جىگەرىن تاسقىنداتىپ، اۋىل - قىستاقتى كوركەيتۋدى ونان ارى ىلگەرىلەتىپ، تۇتاس اۋىلدىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن، 9 - ايدىڭ 20 - كۇنى قۇلجا اۋدانى ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلى توقشيجۇزى قىستاعىندا ”مىڭ قىستاق ۇلگى كورسەتۋ، ون مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ - وڭاۋ ينجەنەرياسى“ ارقىلى مول ٴونىم العان جۇڭگوعا ماداق ايتۋ تاقىرىبىندا مول ٴونىم مەرەكەسى قيمىلىن وتكىزدى.
قيمىل بارىسى، پارتيا 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحى جونىندەگى ۇگىت - لەكسيا بولىپ قانا قالماستان، ادەبيەت - كوركەمونەر بايقاۋى ٴتىپتى دە تارتىمدى بولدى. ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلىنىڭ كادرلارى ورىنداعان تاماشا ٴبي قويۋ ۇلتتىق سالت - سانانى ايگىلەسە؛ ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلدىق ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىلارى اسەرلى اۋەنمەن مول ٴونىم شاتتىعىن جىرلادى؛ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ كەلبەتىن جەرگىلىكتى ەرەكشە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى تۇرعىسىنان ەرەكشە تاسىلمەن ايگىلەپ، ادامدارعا مول ٴونىم جەمىسىن تىكە سەزىندىردى.
قىزىقتى جارىس تۇرلەرى قيمىلدى جوعارى ورلەۋگە كوتەردى. جۇگەرى ٴدانىن ۇگۋ جارىسىندا شەبەرلەر ۋاقىتتى مىقتى يگەرىپ، ىسىلعان ەڭبەك شەبەرلىگىن ايگىلەدى. ارقان تارتۋ جارىسى دا قيان - كەسكى بولدى، شاباندوزدار ٴبىر جاعادان باس، ٴبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، داڭق ٴۇشىن ايانباي كۇرەستى. جەڭگەن شەبەرلەر سايكەستى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى سيلىعىن ەنشىلەدى.
ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلى پارتكومىنىڭ مۇشەسى، ۇگىت القاسى لي شين بىلاي دەدى: مول ٴونىم مەرەكەسىن وتكىزۋ − ٴبىزدىڭ ٴبىر جىلدان بەرگى قاجىرلى ەڭبەگىمىز بەن مول ٴونىم جەتىستىكتەرىن قۇتتىقتاپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تاۋەلدىلىك سەزىمى مەن باقىت سەزىمىن كۇشەيتۋ؛ قيمىل ارقىلى ەگىنشىلىك مادەنيەتىن ساۋلەلەندىرۋ جانە جالعاستىرۋ ارقىلى جاس ۇرپاقتارعا اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ تاريحىن ٴتۇسىندىرۋ جانە وعان قۇرمەت ەتۋ، سونىمەن بىرگە، اۋىل ـ قىستاقتىڭ ەرەكشە ونىمدەرىن ايگىلەپ، ساياحاتشىلاردى جانە قارجى قوسۋشىلاردى باۋراپ، اۋىل ـ قىستاق ەكونوميكاسىنىڭ گۇلدەنۋىن جەبەۋ. قىزىقتى قيمىلدار كادرلار مەن بۇقارانىڭ ٴوزارا اۋىس - كۇيىس جاساۋىن كۇشەيتىپ، ۇيىسقىشتىعىن ارتتىرا ٴتۇستى.
وسى رەتكى مول ٴونىم مەرەكەسى قيمىلى ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل ـ قىستاقتى دامىتۋ جاعىنداعى جاڭا جەتىستىكتەرىن ايگىلەپ قالماستان، اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل ـ قىستاقتى وسىزامانداندىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتۋگە دە رۋحاني قوزعاۋشى كۇش ازىرلەدى. ٴۇشۇن حۇيزۋ اۋىلى مول ٴونىم العان اتىزدا ”كاسىپ سالاسى وركەندەگەن، ەكولوگيالىق ورتاسى جايلى، اۋىل سالتى وركەنيەتتى، جونگە سالۋى ٴونىمدى، تۇرمىسى باي“ بولۋداي كومەسكى كۇش ـ قۋاتىن ۇزدىكسىز قاۋلاتىپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدىڭ ٴداۋىر ٴۇنىن اسقاقتاتا ٴتۇستى.
جۇگەرى ٴدانىن ۇگۋ جارىسىنىڭ جۇمىس باسى. رايحانگۇل فوتوسى