_ شينجياڭداعى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى مەرەيلى كوكتەم مەرەكەسىن بىرگە قۇتتىقتادى

1 - ايدىڭ 29 - كۇنى ساياحاتشىلار باعراش اۋدانى باعراش كولى داحىكوۋ كورىنىس وڭىرىندە تۇيەگە ءمىنىپ ساياحاتتاۋدا (ۇشقىش اپپاراتپەن تۇسىرىلگەن). كوكتەم مەرەكەسى دەمالىسىندا باعراش كولى داحىكوۋ كورىنىس ءوڭىرى قار - مۇز كورىنىس ساياحاتى، قار - مۇز سپورتى جارىس ساياحاتى، كوكتەم مەرەكەسى كوڭىلدى ساياحاتى سياقتى قيمىلدار ورىستەتىپ، جەر - جەردەگى ساياحاتشىلاردى قار - مۇزدىڭ تارتىمدىلىعىن سەزىنىپ، دەمالىس كەزىندەگى تۇرمىستان ءلاززات الۋعا باۋرادى.

□ سۋرەتتى نيان لي تۇسىرگەن

1 - ايدىڭ 29 - كۇنى بيڭتۋان 2 - شى 22 - تۋان حىپان قالاشىق مادەنيەت الاڭى دۋمانعا بولەنىپ، ءداستۇرلى مەرەكە ويىن - ساۋىعى دابىرالى وتكىزىلدى. سول كۇنى وسى تۋان ”قۇت جىلان جىلىندا يگىلىككە بولەنۋ، كوكتەم مەرەكەسى حىپاندى نارلەندىرۋ“ سالتاناتتى مەرەكە ويىن - ساۋىعىن وتكىزدى.

□ سۋرەتتى شيە جياڭلين تۇسىرگەن

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى

ي ـ سى جىلان جىلعى كوكتەم مەرەكەسىندە تيانشان الابىندا مەرەكەلىك لەپ ەستى. مەيلى قالا ـ قالاشىقتارداعى الەۋمەتتىك اۋماق بولسىن، الدە ەگىن، مال شارۋاشىلىق اۋىل ـ قىستاقتارى بولسىن، ياكي قىزمەت وتەۋ الاڭ، ورىندارى، ٴوندىرىستىڭ ٴبىرىنشى شەبى بولسىن، شينجياڭداعى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى ٴبىر ارادا باس قوسىپ، ٴتۇشپارا ٴتۇيىپ، كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىن جاپسىرىپ، اڭگىمە دۇكەنىن قۇرىپ، وزگەرىستى تىلگە تيەك ەتىپ، باس قوسۋ ٴساتىن بىرگە ٴبولىسىپ، مەرەيلى جاڭا جىلدى قارسى الدى.

1 ـ ايدىڭ 29 ـ كۇنى، جاڭا جىلدىڭ ٴبىرىنشى كۇنىندە مارالباسى اۋدانى جاڭاوستەڭ اۋىلى تەرەكتى قىستاعىنان شاتتىققا تولى مەرەكەلىك لەپ ەستى. مارالباسى اۋداندىق جاراتىلىستىق بايلىق مەكەمەسىنىڭ وسى قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ٴبىرىنشى شۋجي شۇي جيان تاڭەرتەڭ ەرتە قىزمەت گرۋپپاسى مۇشەلەرىن باستاپ كوكتەم مەرەكەسىن قۇتتىقتاۋعا شىقتى. ولار كۇرىش، جۇمىرتقا جانە جاس جەمىس ـ جيدەك كوتەرىپ، قىستاق تۇرعىندارى وتباسىلارىنا بارىپ، كوپشىلىككە كوكتەم مەرەكەسى ىزگى تىلەگىن جەتكىزدى.

ولار رشيت ابدۇۋالي جانە يمىن ۇرايىم وتباسىنا كەلگەن كەزدە ٴۇي ٴىشى ٴاپ ـ ساتتە دۋمانعا بولەندى. رشيت شۇي جياننىڭ قولىن ۇستاپ تۇرىپ اسەرلەنە بىلاي دەدى: ”سىزدەر ۇنەمى ٴبىزدىڭ قامىمىزدى جەپ جۇرەسىزدەر، ٴار جىلعى كوكتەم مەرەكەسىندە بىزگە امانداسا كەلەسىزدەر، بىزگە وسىنشاما كوپ نارسە اكەلىپسىزدەر، كوپ راقىمەت! تۇرمىسىمىز بارعان سايىن ۇمىتكە تولى بولدى، بۇل دا بولسا سىزدەردىڭ ارقالارىڭىز!“ شۇي جيان رازى بولىپ: ”مۇنىڭ بارلىعى ٴبىزدىڭ ىستەۋگە ٴتيىستى ٴىسىمىز، جاڭا ٴبىر جىلدا ٴبىز بىرگە قۇلشىنىپ، تۇرمىسىمىزدى ونان ارى شالقىتايىق!“ دەپ جاۋاپ قايتاردى. مەيىرگە تولى سوزدەر مەن قۋانىش كۇلكىلەرى ٴۇيدىڭ ىشىندە ۇزاققا دەيىن جاڭعىرىپ، كوكتەم مەرەكەسىنىڭ قويۋ مەيىرىن جەتكىزدى.

”بۇگىن سەندەرگە ونەرىمدى ٴبىر كورسەتەيىن“! ”اپەكە ساڭزىنى وتە جاقسى پىسىرادى ەكەنسىز، كەلەر جولى ماعان ۇيرەتىڭىز“! ”سەن قامىر جاي، مەن ٴتۇشپارا تۇيەيىن“...

1 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى تاڭەرتەڭ ەرتە، شاۋەشەك قالاسى شينچىڭ ٴمالىسى قاراٴدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ تۇرعىنى حاليدان وتباسى ايرىقشا دۋمانعا بولەندى. ”ٴار رەتكى مەرەكە ـ مەيرام كەزىندە كورشىلەر ٴبىر ارادا شاتتىقپەن باس قوسىپ بىرگە قۇتتىقتايمىز، كوكتەم مەرەكەسىندە، ٴسوز جوق، بىرگە بولامىز، كوپشىلىك تاڭەرتەڭ ەرتە كەلىپ جاڭا جىلعا قاراعان ٴتۇن تاماعىن دايىندادى“. حاليدان سويلەي ٴجۇرىپ ۇستەلگە ٴتاتتى دامدەرىن ٴتىزدى.

”كەلىڭدەر، مەن باسقان پالاۋدىڭ ٴدامىن تاتىپ كورىڭدەر، ٴدامى ٴتىل ۇيىرە مە ەكەن“. حاليدان ۇلكەن تاباقپەن بۋى بۇرقىراعان پالاۋدى كوتەرىپ كىرگەندە، ٴۇيدىڭ ىشىندە پالاۋدىڭ حوش ٴيىسى اڭقىدى. ”پا، شىركىن، نەدەگەن ٴدامدى، حاليداننىڭ قولى ٴدامدى ەكەن!“ كوپشىلىك قاۋمالاي كەلىپ القادى.

باحالي، ىرىمشىك، باۋىرساق، بال توقاش، ٴتۇشپارا، پالاۋ، سۇرىلەنگەن ەت، قازى... انە ـ مىنە دەگەنشە، 4 مەترلىك ۇزىن ۇستەل ٴتۇرلى ٴدامدى تاعامدارعا تولدى.

كوپشىلىك ٴدامدى تاعامداردان ٴدام تاتا وتىرىپ، وتكەن ٴبىر جىلداعى تابىستارى مەن قۋانىشتارىن ٴبولىستى. كەيبىرەۋلەرى بالاسىنىڭ جاقسى داشۋەگە وتكەنىن ايتىپ، جۇزىنەن ماقتانىش لەبى ەسسە؛ كەيبىرەۋلەرى ٴوز قىزمەتىندەگى بولماشى تابىسىن ٴبولىسىپ، القاۋعا يە بولدى؛ ەندى بىرەۋلەر الەۋمەتتىك اۋماقتاعى جاڭا وزگەرىستەردى اڭگىمەلەپ، تۇرمىستارىنىڭ بارعان سايىن جاقسارعاندىعىنا ٴسۇيىندى.

”توقتاي تۇرىڭىزدار! كوپشىلىكتىڭ دىر ـ دۋمانعا شومىپ، جاڭا جىلعا قاراعان ٴتۇن تاماعىن دايىنداعاندىعىن كورىپ مەيىرگە بولەنگەندەي بولدىم. وتكەن ٴبىر جىلدا الەۋمەتتىك اۋماعىمىز ٴبىر وتباسىنىڭ ادامدارىنداي بولىپ، قيىنشىلىق بولسا بىرگە ەڭسەرىپ، جاقسىلىق بولسا بىرگە شاتتاندىق“، ـ دەدى قوناعاسى ۇستىندە، شينچىڭ ٴمالىسى قاراٴدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعى پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ ورىنباسار شۋجيى مايرا ٴىسىرايىل قولىنا شاي ستاكانىن كوتەرىپ تۇرىپ، ـ ”جىلان جىلى الەۋمەتتىك اۋماقتاعى وتباسىلاردىڭ بارلىعىنىڭ جولى بولىپ، قارتتاردىڭ دەنىنىڭ ساۋ، جاسىنىڭ ۇزاق بولۋىن، بالالاردىڭ امان ـ ەسەن ەسەيىپ ـ ەرجەتۋىن، جاستاردىڭ ىستەرىنىڭ تابىستى بولۋىن تىلەيمىن، الداعى جەردە ٴبىز ويدى ٴبىر اراعا شوعىرلاندىرىپ، كۇشتى ٴبىر اراعا جۇمساپ، الەۋمەتتىك اۋماعىمىزدى ٴتىپتى دە مەيىرلى ەتىپ قۇرىپ شىعايىق، كانەكي، توسىت كوتەرەيىك، جىلان جىلدارىڭىز قۇتتى بولسىن، باقىت سيلاسىن!“

گارمون ۇنىنە ىلەسە، كوپشىلىك ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەپ، شاتتىق ۇندەر ٴۇي ٴىشىن كەرنەپ كەتتى.

شاتتىق ۇندەر شاۋەشەك قالاسىنداعى وسى شاعىن اۋلادا شالقىپ قانا قالمادى، حوتان اۋدانى ساعىزكول اۋىلى مادەنيەت پۋنكتى دە وسىنداي دۋمانعا بولەندى.

قىستاق تۇرعىندارى وزدەرى قۇراستىرىپ، وزدەرى ورىنداعان ”قىستاق ساۋىق كەشى“ وسى ارادا قويىلدى. قىستاق تۇرعىندارى ساحناعا شىعىپ، وزگەشە ەرەكشەلىككە يە ويىن نومىرلەرىن قويدى. ساحنادا ولار الەم ـ جالەم كيىنىپ، ويناقتى ٴبي ارەكەتتەرىمەن اۋىل ـ قىستاق تۇرمىسىنىڭ كوركەم كارتيناسىن جاندى بەينەلەدى، جالپى ”قىستاق ساۋىق كەشى“ الاڭى شارىقتاۋ شەگىنە كوتەرىلىپ، قىزۋ شاپالاق ٴۇنى مەن بارەكەلدى ايتقان ۇندەر تولاستاماي، بەلسەنە العا باسقان تۇرمىس كۇيىن جانە اۋىل ـ قىستاق جاڭا سالتىن جەتكىزدى.

”كوپشىلىك بۇگىن ٴبىر ارادا باس قوسىپ وتە كوڭىلدى كۇي كەشتىك، كونسەرتتەر بىرىنەن ـ ٴبىرى تارتىمدى بولدى. قازىر قىستاقتىڭ مادەنيەت قيمىلى بارعان سايىن مولايىپ، ساپاسى دا بارعان سايىن جوعارىلاپ كەلەدى“. حوتان اۋدانى ساعىزكول اۋىلى قۇمباق قىستاعىنىڭ تۇرعىنى قۇرباننيسا ٴماتتوحتى كونسەرتتى اۋىز جاپپاي ماقتاپ: ”ٴۇيىمىزدىڭ ەسىك الدىنا ىلگەن تۇمشالامالى شام سياقتى قىزىپ كەتتى“، ـ دەدى.

ۇلكەن قىزىل تۇمشالامالى شام بيىك ٴىلىنىپ، كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىنا جاقسى سوزدەر جازىلدى.

بىرنەشە كۇننەن بەرى، شايار اۋدانىنداعى اۋىل ـ قالاشىقتار (باسقارۋ كوميتەتى) ”كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىن جاپسىرۋ، كوكتەم مەرەكەسىن قارسى الۋ، ىزگى تىلەك جەتكىزۋ“ قيمىلىن ورىستەتتى.

1 ـ ايدىڭ 26 ـ كۇنى شايار اۋدانى گۇلباق قالاشىعى جىڭىشكە قىستاعىنىڭ بار الابىنان شاتتىق پەن مەيىرىمدىلىكتىڭ لەبى ەسىپ، قىستاق كادرلارى مەن اۋىلعا قايتقان داشۋە وقۋشىلارى قۇت ـ ىرىس مانىندەگى كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىقتارىن، شاتتىققا شومعان 福 ٴارىبىن جانە نارت قىزىل تۇمشالامالى شامداردى ەڭ شىنايى كوكتەم مەرەكەسى تىلەگى رەتىندە بۇقارانىڭ قولىنا جەتكىزدى.

”بيىل قىستاعىمىزداعى اۋىلعا قايتقان داشۋە وقۋشىلارى مەن قىستاق كادرلارى وتباسىمىزعا كەلىپ كومەكتەسىپ كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىن جاپسىردى، ولارعا ايرىقشا العىس ايتامىن ٴارى كوپشىلىكتىڭ جاڭا جىلدارىنىڭ كوڭىلدى ٴوتۋىن تىلەيمىن“، ـ دەدى شايار اۋدانى گۇلباق قالاشىعى جىڭىشكە قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ٴمامتىمىن ماحمۇت.

ٴىشىنارا قارتتار مەن قيىنشىلىعى بار قاۋىمعا مەڭزەس، قىستاق كادرلارى مەن اۋىلعا قايتقان داشۋە وقۋشىلارى ولارعا كومەكتەسىپ كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىن جاپسىرىپ، تۇمشالامالى شام ٴىلىپ، قويۋ مەرەكەلىك راي قالىپتاستىرىپ قانا قويماي، كوپشىلىككە كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىنىڭ توركىنى، دامۋى، فورماسى، ٴمانى سياقتى كوكتەم مەرەكەسى مادەنيەتىنىڭ سالت ـ ساناسىن ٴتۇسىندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىنا جۇڭحۋانىڭ ٴداستۇرلى تاڭداۋلى مادەنيەتىنىڭ باۋرامدىلىعىن سەزىندىردى.

”قىستاقتىڭ قىپ ـ قىزىل بولىپ بەزەندىرىلگەنىن كورىپ ايرىقشا قۋاندىم“، ـ دەدى گۇلباق قالاشىعى جىڭىشكە قىستاعىنداعى اۋىلعا قايتقان داشۋە وقۋشىسى گۇلسانام رەيىم.

”وسى رەتكى قيمىلدىڭ ماقساتى مەرەكەلىك رايدى اسىرۋ عانا ەمەس، ونان دا ماڭىزدىسى، وسى ٴداستۇرلى سالت ـ سانانى ۇيرەنۋ ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قويۋ مەرەكەلىك لەپتى سەزىنىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋىنا جانە ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋدى ٴۇمىت ەتۋ“، ـ دەدى اقسۋ ايماقتىق قازىنا مەكەمەسىنىڭ شايار اۋدانى گۇلباق قالاشىعى جىڭىشكە قىستاعىندا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەسى لي حۋالەي.

وسى كوكتەم مەرەكەسىندە شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرى دۋمانعا جانە مەيىرگە شومدى، بۇل تۇرمىستىڭ ەڭ كوركەم تۇسىندىرمەسى. كورشىلەر قورالانا وتىرىپ، ٴدامدى تاعامداردان بىرگە ٴدام تاتىپ، ٴبىر ـ بىرىمەن شۇيىركەلەسىپ، تۇرمىستارى مەيىرىمدىلىك پەن ىزگىلىككە تولدى؛ ”قىستاق ساۋىق كەشى“ ساحناسىندا قىستاق تۇرعىندارى ٴان ايتىپ، ٴبي بيلەپ، اۋىل ـ قىستاقتىڭ جالىندى بەينەسىن ايگىلەدى؛ كوكتەم مەرەكەسى بوساعالىعىن جاپسىرۋ قيمىلى جاڭا جىلعا دەگەن ىزگى تىلەك پەن ٴۇمىتتى جەتكىزدى. ٴاربىر مەيىرلى كورىنىستەر كوكتەم مەرەكەسىنىڭ ەڭ كوركەم كارتيناسىن قالىپتاستىردى.

(ٴتىلشى ٴرايدا، قاتىناسقان تىلشىلەر ٴپاريزات ابدۇل، ٴجازيرا نەسىپبەك)