قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تۇرمىسىن جاقسارتتى
نىلقى اۋدانى سيىر باعىمشىلىعىن زور كۇشپەن دامىتتى
ەرىكتى ٴتىلشى حۋ يۇيتاۋ حابارلايدى. جاقىنعى جىلدارى نىلقى اۋدانى بايلىق جانە وڭىرلىك باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىعىنىڭ جاڭا ۇلگىسى جونىندە ۇزدىكسىز ىزدەنىس جاساپ، سيىر باعىمشىلىعى كولەمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، قالىڭ ەگىنشى ـ مالشىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتتى.
نىلقى اۋدانى قۇجىرتاي اۋىلى ۇلانبۇلاق قىستاعىنداعى باعىمشىلىقپەن شۇعىلداناتىن شولىنبات ەردىنباتتىڭ وتباسىلىق ەگىس الاڭى دۋمانعا بولەندى، شولىنبات مال ساتىپ الۋعا كەلگەن ساۋداگەرلەرمەن بۇزاۋدىڭ باعاسىنا كەلىسىپ جاتتى. ساتىلعان بۇزاۋلارىنا كوڭىلى تولىپ، ٴماز بولعان ول بىلاي دەدى: ”باققان 60 - 70 سيىرىمنان بيىل 30 نەشە بۇزاۋ ساتتىم، مال ساتىپ الۋعا كەلگەن ساۋداگەرلەردىڭ اياعى ۇزىلمەدى، ورتا ەسەپپەن ٴار بۇزاۋدىڭ باعاسى 5 مىڭ يۋاننان اينالدى“.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، 2008 ـ جىلى 29 جاستاعى شولىنبات اۋىلىنا قايتىپ، ستۋدەنت قىستاق باستىعى بولعان. پارتيانىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى قىستاق كادرلارىن باستاماشىلدىقپەن شارۋاشىلىق قۇرۋعا شابىتتاندىردى، جالىندى جاس شولىنبات قىستاق تۇرعىندارىن قورادا مال باعىمشىلىعىمەن شۇعىلدانۋعا بەلسەندى ٴارى ىرىقتى تۇردە باستادى.
العاشىندا شولىنبات 8 باس سيىر ساتىپ الىپ باعادى. ەڭبەگى قاتتىنىڭ تاتقانى ٴتاتتى بولادى دەگەندەي 15 جىلدان كەيىن ونىڭ سيىرىنىڭ سانى 10 ەسە ارتىپ، قازىر قورادا 110 باس بۇزاۋلى سيىر باعىپ وتىر، وسىعان ساي ونىڭ وتباسىنىڭ كىرىسى دە ۇزدىكسىز جوعارىلادى. ماڭىنداعى قىستاق تۇرعىندارى دا ونىڭ باستاۋىندا ٴداستۇرلى، ارالاس، بىتىراندى مال باعىمشىلىعى تاسىلىنەن وسى زامانعى كولەمدەنگەن، ولشەمدەنگەن، شوعىرلى باعىمشىلىق تاسىلىنە بۇرىلىس جاساپ، كىرىستەرىن ارتتىرىپ، اۋقاتتانا ٴتۇستى.
شولىنبات بىلاي دەدى: ”وسى 15 جىلدا باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتۋ ارقىلى ماڭايىمداعى باعىمشىلىقپەن شۇعىلداناتىن وتباسىلارىن بىتىراندى باعىمشىلىقتان قورادا مال باعۋ ۇلگىسىنە قاراي ويىسۋعا جەتەكتەدىم. بۇدان كەيىن دە ٴبىز جالعاستى بىرلىكتە اقىلداسىپ، باعىمشىلىق كاسىبىن بىرگە دامىتىپ، بىرگە باييمىز“.
سوڭعى جىلدارى قۇجىرتاي اۋىلدىق ۇكىمەت پارتيا قۇرىلىسىن يگەرىپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ ۇستانىمىنان جازباي، كاسىپ سالاسىن گۇلدەندىرۋ مەن ەگىنشى ـ مالشىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋدى اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ قامال الۋ ٴتۇيىنى ەتىپ، قالىڭ ەگىنشى ـ مالشىلاردى مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىعىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، قۇنىتتاپ باعۋ، ساپالى باعۋ تانىمىن وسىرۋگە جەتەكتەپ، جاڭا ٴادىس، جاڭا شارالار جونىندە بەلسەنە ىزدەنىس جاساپ، سيىر شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋگە كۇش قوستى.
قۇجىرتاي اۋىلى مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى تولەتاي ماقان ۇلى بىلاي دەدى: ”ٴبىزدىڭ قۇجىرتاي اۋىلى قازىرگى بايلىق قاينارىنا سۇيەنىپ، قالىڭ مالشىلاردى ٴداستۇرلى مال شارۋاشىلىعىنىڭ ارالاسپا، بىتىراندى باعىمشىلىق ٴتاسىلىن وسى زامانعى كولەمدەنگەن، ولشەمدەنگەن، شوعىرلى باعىمشىلىق تاسىلىنە اينالدىرۋعا جەتەكتەۋ ارقىلى ٴداستۇرلى مال شارۋاشىلىعىندا ساننان ساپاعا جانە ونىمدىلىككە وتۋگە تەڭ ٴمان بەرۋگە بۇرىلىس جاسادى. باستاماشى كاسىپورىندار مەن سەلبەستىك كووپەراتيۆتەرىنىڭ ۇلگى بولۋىمەن قوڭىر سيىر ساتىپ الۋدى، تۇقىمىن اسىلداندىرۋدى، باعىمشىلىقتى، ٴسۇت ساتۋدى ٴبىر تۇلعالاندىرعان كاسىپ تىزبەگىنەن باستاپ كىرىسىپ، ’ٴبىر اۋىلدا ٴبىر ٴونىم، ٴبىر قىستاقتا ٴبىر كاسىپ بولۋ‘ سىندى دامۋ جاعدايىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ اقاۋسىز دامۋى مەن ەگىنشى ـ مالشىلاردىڭ كىرىسىن ٴۇرتىس ارتتىرۋعا بەرىك نەگىز قالاۋدا.
كاسىپ كوركەيسە، اۋىل - قىستاق كوركەيەدى. سوڭعى جىلدارى نىلقى اۋدانى مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىق كاسىبى جاعىندا بەلسەنە ىزدەنىس جاساپ، كاسىپ سالاسىن دامىتۋ ارقىلى اۋىل ـ قىستاقتى كوركەيتۋگە دەم بەرۋ جولىمەن جۇرگەندىكتەن، مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىق كاسىبىنىڭ دامۋى نىلقى اۋدانىنىڭ اۋىل ـ قىستاقتارىن كوركەيتۋگە پارمەندى قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى. نىلقى اۋدانى مال شارۋاشىلىعى ابزالدىعىن ساۋلەلەندىرۋگە كۇش سالىپ، باعىمشىلىقتىڭ كومەسكى كۇشىن اشىپ، باعىمشىلىقتاعى ولقىلىقتاردى تولىقتاپ، باعىمشىلىق تەحنيكاسىن كۇشەيتىپ، مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىعى كاسىبىن دامىتۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن جەتىلدىرىپ، قالىڭ ەگىنشى ـ مالشىلاردى سيىر باعۋدى ”قۇت بوساعاسى“ ەتىپ، باقىتتى تۇرمىس وتكىزۋگە جەتەكتەپ، اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋدى تولىق قامتاماسىزداندىردى.