ماقالاسىن جازىپ، سۋرەتىن تارتقان تىلشىلەرىمىز ياڭ جيڭ ـ ي، دۋ لەي، ما چىڭلۋ
سۋرەتتە: چىن ۋيمين (سولدان ٴبىرىنشى) وقۋشىلاردى باستاپ قۇلجا اۋدانى تۇرپانجۇزى اۋىلىنىڭ جوعارعى تۇرپانجۇزى قىستاعىندا جەمىس اعاشتارىنداعى دەرت - دەربەزدەر مەن زياندى جاندىكتەردى تەكسەرۋدە.
ىلە اڭعارىنىڭ تاماشا كليمات ورتاسىنىڭ يگىلىگىن كورگەن تيانشان جابايى جەمىس ورمانىندا كوپ ٴتۇرلى سيرەك كەزدەسەتىن جابايى الما، جابايى جاڭعاق سياقتى مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى قورعالاتىن جابايى وسىمدىكتەر وسەدى، ول − ەلىمىزدەگى، ٴتىپتى دۇنيە جۇزىندەگى ماڭىزدى بيولوگيالىق گەن قامباسى. ەگەر ول زياندى ورگانيزمدەردىڭ شابۋىلىنا ۇشىراسا، ونىڭ زاردابىن مولشەرلەۋ قيىن. المۇرت دەرت - دەربەزى سولاردىڭ ٴبىرى. بۇل دەرت - دەربەز تارالا قالسا، ىلە تيانشان جابايى جەمىس ورمانىنداعى نەكەن ساياق كەزدەسەتىن باعالى وسىمدىكتەرگە جەتكىزەتىن زيانىن مولشەرلەۋ قيىن.
قىسىلتاياڭ ساتتە، المۇرت دەرت - دەربەزىن جۇڭگودا تۇڭعىش بايقاعان، شينجياڭنىڭ وسىمدىك باپتاۋ شەبىندەگى مامان چىن ۋيمين كەۋدە كەرىپ العا شىعىپ: ”كوز الداعى ەڭ ماڭىزدى قىزمەت − عىلمي زەرتتەۋ مەن تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋدى جاقسى ىستەپ، شينجياڭنىڭ جەمىس - جيدەك شارۋاشىلىعىن ويداعىداي قورعاۋىمىز كەرەك“ دەدى.
حاۋىپكە قارسى اتتانۋ
2024 - جىلى 11 - ايدىڭ 9 - كۇنى اراعا 8 جىل سالىپ چىن ۋيمين قۇلجا اۋدانىنىڭ تۇڭعىش رەت المۇرت دەرت - دەربەزى بار دەپ ساراپتالعان المۇرت باعىنا تاعى كەلىپ، حالمۇرات يبىراھيمنىڭ المۇرت باعىنىڭ ”تامىرىن ۇستاپ، رەتسەپ جازىپ بەردى“. كوز قيىعىنداعى اجىمدەر اجاپتاۋىر تەرەڭدەي تۇسكەن چىن ۋيمين بىلاي دەدى: ”ەگەر المۇرت دەرت - دەربەزى بايقالسا، ٴسوز جوق، دەرەۋ بۇتاقتاپ، بۇرشىكتەنۋدەن بۇرىن جانە گۇل اشۋ مەزگىلىنىڭ الدى - ارتىندا ارناۋلى دارىلەردى شاشۋىمىز كەرەك“. حالمۇرات يبىراھيىم باسىن يزەپ قۇپتاپ، بىلاي دەپ العىسىن جاۋدىردى:”چىن پروفەسسور ۇيرەتكەن ادىسپەن ساقتانۋ جانە ەمدەۋدىڭ ونىمدىلىگى وتە كورنەكتى بولدى“.
المۇرت دەرت - دەربەزى دۇنيە جۇزىندەگى كوپتەگەن ەلدەر جاعىنان سالماقتى كارەنتين سيپاتىندىق دەرت - دەربەزدىڭ قاتارىنا ەنگىزىلدى. 2015 - جىلى 6 - ايدىڭ 16 - كۇنى چىن ۋيمين وقۋشىلاردى باستاپ قورعاس اۋدانى يچىگاشان سىبە اۋىلىندا (قازىرگى قورعاس قالاسىنا قاراستى) جەمىس اعاشتارىنىڭ دەرت - دەربەزى مەن زياندى جاندىكتەرىنە تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە، ٴبىر ٴتۇپ الما اعاشىنىڭ جاپىراعى قىزىل قوڭىرلانىپ، بۇتاقتارى قۋراپ قالعانىن كورىپ، المۇرت دەرت - دەربەزىنە شالدىققان بولۋى مۇمكىن دەپ كۇماندانادى. كوپ جىلدىق تاجىريبەسىنە جانە قوردالى بىلىمىنە سۇيەنگەن چىن ۋيمين بولجام جاساعانىمەن، ٴبىراق وعان جەڭىلتەكتىكپەن كەسىم جاساۋعا باتىلدىق ەتە المايدى. كەلەسى جىلى قۇلجا اۋدانى تۇرپانجۇزى اۋىلىنىڭ جوعارعى تۇرپانجۇزى قىستاعىنداعى المۇرت باقشاسىندا تاعى دا وسى دەرت - دەربەز بەلگىسى بار جەمىس اعاشتارى بايقالادى، ۇلگى العاننان كەيىن كوح ەرەجەسى بويىنشا دالەلدەپ، المۇرت دەرت - دەربەزى دەپ العاشقى ادىمدا تۇراقتاندىرادى. سول جىلى 5 - ايدا چىن ۋيمين ۇلگىنى الىپ مەملەكەت دارەجەلى ساراپتاۋ تولىمدىلىعى بار نانجيڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسىنە بارىپ، ەڭ سوڭىندا ناتيجەسىن تۇراقتاندىرادى، سونىمەن چىن ۋيمين جۇڭگودا المۇرت دەرت - دەربەزىن بايقاعان تۇڭعىش ادامعا اينالادى.
59 جاستاعى چىن ۋيمين ىلە كاسىپتىك ـ تەحنيكالىق شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى بولىپ، شينجياڭنىڭ ەرەكشە جەمىس ـ جيدەك شارۋاشىلىعى، ىلە اڭعارىنداعى ەگىس داقىلدارىنداعى دەرت ـ دەربەزدەر مەن زياندى ورگانيزمدەردى باقىلاۋ ـ ولشەۋ جانە ودان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ قىزمەتىنە ۇزاق ۋاقىت بويى كۇش سالىپ كەلەدى. ول − مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ەرەكشە قوسىمشا قاراجاتىنان يگىلىكتەنەتىن مامان، مەملەكەتتىڭ ”10 مىڭ ادامدىق جوسپارى“ بويىنشا جوعارى مەكتەپ وقىتۋىنداعى ايگىلى ۇستاز، اۆتونوميالى رايوننىڭ تۇڭعىش توپتاعى ”تيانشان كوشباسى دارىندىلارى“، 8 - كەزەكتى حۋاڭ يانپەي كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋى بويىنشا ۇزدىك وقىتۋشى بولعان.
2018 - جىلى كورلا قالاسى، اقسۋ ايماعىنداعى 800 مىڭ مۋ جەردەگى المۇرت اعاشى دەرت - دەربەزگە ۇشىراپ، مۇنىڭ ىشىندەگى 13 مىڭ مۋ جەردەگى المۇرت اعاشى تۇگەلىمەن قۇرىپ بىتەدى. بۇعان اۆتونوميالى رايون وسكەلەڭ ٴمان بەرىپ، مەملەكەتتىك اۋىل شارۋاشىلىق تاراۋلارى، كارەنتيندەۋ تاراۋلارى، نانجيڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى سياقتى 9 ورىننان 20 مامان، وقىمىستىنى عىلمي زەرتتەۋ، ساقتانۋ ـ تىزگىندەۋ قىزمەتىن جۇرگىزۋگە ۇسىنىس ەتەدى. چىن ۋيمين دە كورلا قالاسىنا بارىپ تەحنيكالىق اقىلشى بولادى.
”سول كەزدە دەرتكە شالدىققان المۇرت باعىنىڭ كولەمى كەڭ، دەرت - دەربەزدىڭ تارالۋ دەڭگەيى سالماقتى ەكەندىگى بايقالدى“ ـ دەدى چىن ۋيمين. ول ٴار كۇنى كۇندىز اۋىل - قالاشىقتارداعى المۇرت باقشالارىن ارالاپ، قاربالاستىقتا تۇسكى تاماقتىڭ ورنىنا نان جەپ، سۋ ىشە سالسا، ال كەشتە جاتاعىنا قايتىپ كەلگەننەن كەيىن، ۋاقىتتى مىقتى يگەرىپ، ارحيۆتەردى رەتتەۋمەن ٴتۇننىڭ ٴبىر ۋاعىنا دەيىن قاربالاستىققا تۇسەتىن. ول 2 قول تەلەفونىمەن كەزەك - كەزەك قىستاق تۇرعىندارىنا كەڭەس بەرۋ، اۋىلداعى تەحنيكتەرگە جەتەكشىلىك ەتۋ، وقۋشىلاردىڭ تاجىريبە ناتيجەسىن ۇعىسۋ سىندى شارۋالارمەن تىنىم المايتىن...
تابىسقا جەتۋ جولى قاشان دا بۇرالاڭدىقتار مەن قيىنشىلىقتارعا تولى بولادى. وسى رەتكى وڭتۇستىك شينجياڭداعى جالپىلىق ساقتانۋ - ەمدەۋ قىزمەتىندە چىن ۋيمين مەن ونىڭ قوسىنى ”المۇرت دەرت - دەربەزىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعدايى بارعان سايىن اۋىرلاسۋداي“ قيىن جاعدايعا تاپ بولادى. وسى كەزدە ۇجىمنىڭ ٴىشىنارا مۇشەلەرى المۇرت دەرت - دەربەزى ”ساقتانۋعا كەلمەيتىن باكتەريالىق دەرت - دەربەز“ دەپ قاتتى تورىعادى. ال چىن ۋيمين بار زەيىن - زەردەسىمەن ماتەريال اقتارىپ، زەرتتەۋىن بەرىلە جالعاستىرادى... جارتى ايدان كەيىن، ”ٴاربىر ٴتۇپ اعاشتى كەسكەندە، قايشىنى دەزينفەكسيالاۋ“ سىندى شەشۋشى شارا تۇراقتاندىرىلادى ٴارى جوبا دەرەۋ رەتتەلىپ تياناقتاندىرىلىپ، كوپشىلىكتىڭ سەنىمىن قايتا تابۋىنا مۇمكىندىك جاراتادى.
بەكەمدەۋ ارقىلى 2021 - جىلى وڭتۇستىك شينجياڭ المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ تارالۋى جاپپاي تىزگىندەلەدى.
قايراتتانا العا ۇمتىلۋ
”المۇرت دەرت - دەربەزى ٴار جىلى 16 كيلومەترلىك قارقىنمەن توڭىرەككە تارالىپ، تيانشان جابايى جەمىس ورمانىنا حاۋىپ توندىرەدى“. وڭتۇستىك شينجياڭدا المۇرت دەرت - دەربەزى تىزگىندەلگەننەن كەيىن، سولتۇستىك شينجياڭنىڭ جاعدايىنىڭ كوڭىلدەگىدەي بولماۋى چىن ۋيميندى قاتتى قوبالجىتتى.
المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ تيانشان جابايى جەمىس ورمانىنا تارالۋىنان ساقتانۋ ٴۇشىن، چىن ۋيمين مەن ونىڭ قوسىنى بەلسەنە اتتانىسقا كەلدى. ولار تيانشان جابايى جەمىس ورمانىنان 20 كيلومەتر شالعاي جەردەن اۋاشالاۋ بەلدەۋىن قۇرىپ، ونى قورعانۋ رايونى، قورعاۋ رايونى، وزەكتى رايون ەتىپ ٴبولىپ، جالپىلىق ساقتانۋ - قورعانۋ تورىن بەرىك توقىدى.
تيانشان جابايى جەمىس ورمانىندا وسىمدىك جامىلعىسى بىتىك ٴوسىپ، بيىك اعاشتار مەن بۇتا - بۇرگەندەر ارالاسىپ جاتاتىن، ونىڭ ۇستىنە ۋلى جىلان، ماسا - شىركەي كوپ بولاتىن. ٴار جولى تاۋعا بارىپ جاپپاي تەكسەرۋ جۇرگىزگەندە چىن ۋيمين قاشان دا قوسىننىڭ ەڭ الدىندا ٴجۇرىپ، قولىنا تاياق الىپ، ٴشوپ اراسىن ۇرعىلاپ، جىلان - شاياندى قۋاتىن. وقۋشىلار تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىكتى ولشەيتىن اسپاپ پەن ەستەلىك داپتەرىن الىپ وعان ىلەسەتىن. وقۋشى حان ليلي سول جىلدارداعى ۇرەيلى جاعدايدى ەسكە الىپ بىلاي دەيدى: ٴبىر جولى ٴشوپ اراسىنان ٴبىر ۋلى جىلان سۋماڭداپ شىعا كەلگەندە، چىن مۇعالىم تەز قيملىداپ، جىلاندى تاياقپەن ٴىلىپ الىپ لاقتىرىپ جىبەردى. تاۋ ىشىندە زياندى جاندىك كوپ بولىپ قالماستان، كۇردەلى جەر بەدەرى ادامدى باعداردان وڭاي اداستىراتىن - دى. ٴبىر جولى چىن ۋيمين مەن ونىڭ قوسىنى نىلقى اۋدانى قاس وزەنى بويىنداعى قايتا جەتىلگەن ورمان رايونىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە، باعداردان اداسىپ 30 نەشە كيلومەتردەي جولدى ارتىق باسىپ، قاراڭعى تۇسكەندە ازەر جول تابادى.
2024 - جىلى 5 - ايدان باستاپ چىن ۋيمين قوسىنىن باستاپ ەكى اي ۋاقىتپەن، كۇنەس، توعىزتاراۋ، قورعاس، ٴدوربىلجىن، تولى سياقتى جەرلەردەگى جابايى الما ورمانىنداعى 335 دانا جابايى الما تۇقىم بايلىعىنىڭ دەرت - دەربەزگە توزىمدىلىگىنە ساراپتاۋ جۇرگىزەدى. ولار بۇتاققا تەلۋ ٴادىسىن قولدانىپ، شينجياڭ جابايى الماسىنداعى المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ قارسىلىق قۋاتى بار تۇقىم بايلىعىنان 34 داناسىن ٴساتتى سۇرىپتاپ شىعادى. بۇل بەينە ۆاكسينانى زەرتتەپ جاساۋدىڭ تابىستى بولعاندىعى سياقتى كەلەلى جەتىستىك سانالىپ، ىلە تيانشان جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋعا تىڭ ٴۇمىت باعىشتادى.
9 جىلدا چىن ۋيمين مەن ۇجىمىنداعىلار المۇرت دەرت - دەربەزىنە ىشكەرىلەي زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، قاتىناسقان عىلمي زەرتتەۋ نىسانى اۆتونوميالى رايوننىڭ عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعى بويىنشا 1 - دارەجەلى سيلىققا يە بولادى؛ المۇرت دەرت - دەربەزىنەن جالپىلىق ساقتانۋ - تىزگىندەۋدىڭ تەحنيكالىق شارالارىن بەلگىلەپ، شينجياڭداعى ٴتاتتى المۇرت، الما سياقتى جەمىس ورمانى ەگىمشىلىك وڭىرلەرىندە كەڭىنەن قولدانادى؛ المۇرت دەرت - دەربەزىنەن ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ سىندى تاپقىرلىق پاتەنتىنەن 2 ٴتۇرىن الادى... بۇل ۇجىم المۇرت دەرت - دەربەزىنەن جالپىلىق ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ قالماستان، تيانشان جابايى جەمىس ورمانىن قورعاۋعا، شينجياڭنىڭ جەمىس ورمانى شارۋاشىلىعىن قورعاۋعا اقىل - پاراساتى مەن كۇش - قۋاتىن ارنادى.
اتاعى الىسقا جەتۋ
چىن ۋيميننىڭ وسىمدىكتەردى قورعاۋ سالاسىندا اتاعى اسپانداپ تۇرعاندىقتان، باسقا ولكە، قالالاردىڭ اۋىل شارۋاشىلىق تاراۋلارى، ەگىمشىلىك سەرىكتەستىكتەرى جانە كاسىپتەستەرى دە ودان ۇنەمى تاجىريبە قابىلدايتىن - دى.
نانجيڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى، اۆتونوميالى رايوندىق ورمان جانە جايىلىم مەكەمەسى مەن اۆتونوميالى رايوندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەڭگەرمەسى بىردەي ۇسىنىس ەتكەن المۇرت دەرت - دەربەزىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىنىڭ اقىلشىسى حۋ بايشى چىن ۋيميندى تىلگە الىپ بىلاي دەدى: ”المۇرت دەرت - دەربەزىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ سالاسىندا چىن پروفەسسوردىڭ ەڭبەگى زور!“. كورلا قالاسىندا جان ـ جاقتى جونگە سالۋ قىزمەتىن ورىستەتكەن كەزدە، ٴبىر ميلليون 270 مىڭ ٴتۇپ المۇرت اعاشىن كەسىپ تاستاۋعا تۋرا كەلگەن ەدى. المۇرت دەرت - دەربەزى تەك سۋدى ۇناتاتىندىقتان الدا - جالدا دەرتكە شالدىقسا، باكتەريالارى اۋادا، اعاش باسىندا، توپىراقتا كوپ مولشەردە ساقتالىپ قالادى. المۇرت دەرت - دەربەزى كەڭ تارالاتىن بولسا، ونىڭ زاردابىن مولشەرلەۋ قيىن ەدى. حۋ بايشى تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ەگەر ٴبىر جىل جاي بايقالسا، المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ قانشالىق زيان جەتكىزەتىنىن مولشەرلەۋ مۇمكىن ەمەس ەدى“.
2016 ـ جىلى قۇلجا قالاسىنداعى جەمىس ورمانى ەگىمشىلىگىمەن شۇعىلداناتىن وتباسى شۋە حۇڭشيڭنىڭ 8 مۋ المۇرت باقشاسىنداعى اعاشتاردىڭ %70 ىنىڭ بۇتاقتارى كەنەت قۋراپ كەتەدى. شۋە حۇڭشيڭ قاتتى ابىرجىپ، جان - جاققا شاپقىلاپ، ٴتۇرلى اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىن شاشسا دا، تيتتەي دە جاقسارۋ نىشانى بايقالماي، ونى تىعىرىققا تىرەيدى. باقىتقا جاراي، ول چىن ۋيمينگە جولىعادى.
وسىدان كەيىنگى 3 جىلدا چىن ۋيمين ۇجىمىنداعىلاردى باستاپ شۋە حۇڭشيڭنىڭ المۇرت باقشاسىنا مەرزىم بويىنشا بارىپ، وعان المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ الدىن الۋدى ۇيرەتەدى. المۇرت اعاشتارىنىڭ ومىرشەڭدىك قۋاتىنىڭ بىرتىندەپ قالپىنا كەلە باستاعانىن كورگەن شۋە حۇڭشيڭنىڭ سەنىمى ارتا ٴتۇسىپ: ”المۇرت اعاشتارىمنىڭ ٴوسۋى جىلدان - جىلعا جاقسارىپ، ٴۇرتىس مول ٴونىم الدىم، ساپاسى بارىنشا جوعارىلادى!“ دەيدى.
قازىر چىن ۋيمين ساقتانۋ جانە ەمدەۋ قىزمەتىنە بار ىنتا - پەيىلىمەن كىرىسۋدە. ”ورگانيزىمگە جاتپايتىن فاكتوردىڭ المۇرت دەرت - دەربەزىنە ىقپالى“ جونىندەگى زەرتتەۋى بارىسىندا، ول شەتەلدەردە بايقالماعان جاڭا تارالۋ جولىن، ياعني توپىراقتان تىكەلەي وسىمدىك تامىرىنا جۇعاتىندىعىن بايقايدى. وسىدان باستاپ، ول جان - جاقتى ساقتانۋ - ەمدەۋ ادىسىنە ”تامىرىن بۇركەمەلەمەۋ، ارام ٴشوبىن وتاماۋ، توپىراعىن بۇلدىرمەۋ“ دەگەن جاڭا تالابىن قوسىپ، المۇرت دەرت - دەربەزىنىڭ قولدان تارالۋىنىڭ حاۋىپ - قاتەرىنەن ساقتانادى.
شاكىرتتەرىنە ونەرىن ۇيرەتۋ
چىن ۋيميننىڭ وقۋشىسى ۋاڭ تيانكاڭ وسىمدىكتەردى قورعاۋ سالاسىندا 20 جىلعا جۋىق بەرىلە ىستەگەندەردىڭ ٴبىرى ەدى، ول وقۋشىلىق ٴداۋىرىن ەسكە الىپ، تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ول كەزدە چىن مۇعالىم ٴبىزدى باستاپ جەمىس باقشاسىنا بارىپ اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىن شاشۋ ٴۇشىن، ون نەشە مۋلىق جەمىس باقشاسىندا بىرنەشە ساعات تىنباي جۇمىس ىستەيتىن. ٴبىز جاستار بۇعان توزە المايتىنبىز، چىن مۇعالىم زىلدەي اۋىر ٴدارى بۇرىككىشىن ارقالاپ تىنباي ىستەي بەرەتىن“.
چىن ۋيمين مۇعالىمنىڭ ”ٴبىز كوبىرەك ىستەگەن سايىن زيان دا ٴبىر ۇلەس ازايادى“ دەگەن ٴسوزىن ەستىگەن وقۋشىلار شابىتتانىپ، تالاسا ورىندارىنان تۇرىپ، ٴدارى بۇرىككىشتى ارقالاپ، مۇعالىمعا ىلەسىپ جەمىس باقشاسىن ارالاپ كەتە باراتىن.
چىن ۋيمين وقۋشىلارعا وسىمدىك قورعاۋ ونەرىن ۇيرەتۋدەن ٴبىر تىنبايتىن. ول ورتا تەحنيكۋم وقۋشىسىنان بىرتىندەپ ەل ىشىندەگى ماڭداي الدى جەمىس ورمانىن قورعاۋ مامانىنا اينالدى، ونىڭ كۇرەس رۋحى قاشان دا وقۋشىلارىنا شابىت بولاتىن. المۇرت دەرت - دەربەزىنەن جالپىلىق ساقتانۋ جۇمىسى باستالعاننان بەرى، حان ليلي باستان ـ اياق چىن ۋيمينگە ىلەسىپ زەرتتەۋ جۇرگىزىپ كەلەدى .ٴاسىلى جوعارى تەحنيكۋم بىتىرگەن حان ليلي قازىر شينجياڭدا باكتەريانى ٴبولۋ سىناعىن جاساۋدا ەلدەن ەرەك كوزگە ٴتۇسىپ، ەل ىشىندەگى ٴتۇيىندى مەرزىمدى جۋرنالداردا ٴۇرتىس ەكى جىل ماقالا جاريالادى. حان ليلي تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ٴبىز سياقتى وقۋشىلاردىڭ بارلىعى چىن پروفەسسوردىڭ ماپەلەۋىمەن ەسەيىپ - ەرجەتىپ كەلەمىز. ٴبىز دە مۇعالىمىمىز سياقتى شينجياڭنىڭ وسىمدىك قورعاۋ ىستەرىنە ٴوز ۇلەسىمىزدى قوسۋىمىز كەرەك!“.
چىن ۋيمين اۋىل شارۋاشىلىعىنا تەحنيكتەردىڭ قاجەت ەكەنىن ابدەن بىلەدى، قازىر ول باستاعان ۇجىم وبلىسقا توتە قاراستى ورىنداردا 38 مەكتەپ سىرتىنداعى ناقتى جاتتىعۋ بازاسىن قۇرىپ، ٴار جىلى 100 رەتتەن استام ”عىلىم - تەحنيكانى اۋىل - قىستاققا جەتكىزۋ“ قيمىلىن ورىستەتىپ كەلەدى. سوڭعى 5 جىلدا ىلە وبلىسىنا توتە قاراستى ورىنداردا المۇرت دەرت - دەربەزىنەن جاپپاي ساقتانۋ تەحنيكاسى، كۇنباعىستىڭ اق دات باسۋى مەن ساباعى قارايۋ دەرت - دەربەزىنەن ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ تەحنيكاسى زور كۇشپەن جالپىلاستىرىلىپ، ەگىنشىلەردى 5 ميلليون يۋاننان استام زياننان اراشالاپ قالدى؛ دەرت - دەربەز، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ سياقتى قاتىستى كۋرستاردان 12 مىڭ ادام - رەت تاربيەلەندى.
شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى مەن ىلە شىفان داشۋەسىندە قوسىمشا مىندەت وتەيتىن ماگيسترلەر جەتەكشىسى رەتىندە، چىن ۋيمين 3 ماگيسترلىق اسپيرانت تاربيەلەدى. ول اتقارعان ”وڭىرلىك سۇرانىس، شەبەرلىك ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋ، ساتىعا ٴبولىپ ۇيرەتۋ، قابىلەتتى جوعارىلاتۋداي“ دارىندىلاردى باۋلۋ ۇلگىسى ەگىن، ورمان شارۋاشىلىعى ٴوندىرىسىن شىعار ٴتۇيىن ەتىپ، ونان ارى ەگىن، ورمان شارۋاشىلىعى وندىرىسىنە قايتا ورالۋداي تۇيىق اينالىمدا باۋلۋدى جۇزەگە اسىردى.
بۇگىنگى تاڭدا، چىن ۋيمين مەن ونىڭ ۇجىمىنداعىلار ٴالى دە اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ جولىندا قيىن - قىستاۋ جاعدايدا ۇدىرە العا باسىپ، ىلەنىڭ جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىندا دەرت - دەربەزدىڭ الدىن الۋداعى بەرىك قامالعا اينالدى.