□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى سۇڭ ۋيگو

8 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانى شاپشال گازەتى مەكەمەسىندە جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ جۇڭگو تانۋشىلارى، اۋدارماشىلارى، جازۋشىلارى 10 ٴتۇرلى جازۋمەن ”شينجياڭ ٴسىزدى قارسى الادى“! دەگەن ٴسوزدى بىرگە جازىپ، شينجياڭنىڭ قۇشاعىن كەڭ جايىپ ٴار ەلدىڭ ساياحاتشىلارىن قىزۋ قارسى العان شىن ىقىلاسىن بەينەلەدى.

سول كۇنى ”جۇڭگونى ارالاپ تانۋ _ كورىكتى شينجياڭعا ساپار“ اتىنداعى ەكسكۋرسيا ـ ساپار ۇيىرمەسى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى شاپشال سىبە اۆتونوميالى اۋدانىنا كەلىپ، شاپشال گازەتى مەكەمەسىندە مەكەمەنىڭ دامۋ بارىسى مەن سىبە جازۋىن قورعاۋ، جالعاستىرۋ جاعدايىن ۇعىستى. «شاپشال گازەتى» (سىبە تىلىندەگى) 1946 ـ جىلى 7 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنىنەن شىعا باستاعان سىبە تىلىندەگى ۋنيۆەرسال گازەت.

ەكسكۋرسيا اياقتاعاننان كەيىن، جۇڭگو مەن شەتەلدىڭ جۇڭگو تانۋشىلارى، اۋدارماشىلارى، جازۋشىلارى شاپشال گازەتى مەكەمەسىنىڭ حاتكەرلىك قيمىلى بولمەسىنە كەلدى، ولار ەسىكتەن كىرە سالا شاپشالدىق حاتكەر ۋي يوۋچىڭ مەن گاۋ چيڭسۇڭنىڭ قولدارىنا بىردەن حاتكەرلىك تۋىندىسىن الىپ، جۇڭگولىق، شەتەلدىك سيلى قوناقتاردىڭ كەلۋىن كۇتىپ تۇرعاندىعىن كوردى. قارا سيانىڭ ٴيىسى مۇرىندى جارادى، ەكى حاتكەرلىك تۋىندىسىندا جەكە ـ جەكە حانزۋ جازۋىندا جانە سىبە جازۋىندا: شينجياڭ ٴسىزدى قارسى الادى، ـ دەپ جازىلعان.

”ٴبىز تۇرلىشە جازۋمەن وسى ٴسوزدى بىرگە جازايىق“! ۋي يوۋچىڭ مەن گاۋ چيڭسۇڭ الدىمەن حانزۋ جازۋىندا جانە سىبە جازۋىندا ”شينجياڭ ٴسىزدى قارسى الادى“ دەگەن جازۋدى جازدى، ىلە ـ شالا، تۇركيالىق اۋدارماشى جيلاي، كورەيالىق اۋدارماشى پياۋ زاييۇي، سەربيالىق اۋدارماشى اننا يۆانوۆيچ، پولشالىق اۋدارماشى يان جيڭ ـ ان قاتارلىلار ىركەس ـ تىركەس قولدارىنا قىل قالام الىپ، قارا سيامەن ٴوز ەلدەرىنىڭ جازۋىندا سۇيىسپەنشىلىككە تولى وسى ٴسوزدى جازدى.

”شينجياڭ ٴسىزدى قارسى الادى“ شۋانجى قاعازىنا جازىلعان ٴبىر اۋىز ٴسوز عانا ەمەس، اسىرەسە، ”جۇڭگونى ارالاپ تانۋ _ كورىكتى شينجياڭعا ساپار“ ەكسكۋرسيا ـ ساپار ۇيىرمەسىندەگى بارلىق مۇشەنىڭ ورتاق تانىمى. سىبە بايىرعى قالاسىندا، جۇڭگولىق، شەتەلدىك جۇڭگو تانۋشىلار، اۋدارماشىلار، جازۋشىلار ساداق تارتتى، جەبە جاساۋدىڭ جالعاستىرۋشىلارىمەن كوڭىلدى اڭگىمەلەستى. قۇلجا قالاسى قازانشى حالىقتىق سالت ـ سانا ساياحات وڭىرىندە كوپشىلىك ات اربامەن وتباسىلارىن ارالاۋ تۇيىنىنە كەلىپ نان جابۋدى بىرگە ۇيرەندى. ىلە گەنەرال مەكەمەسىن ارالاۋ بارىسىندا مەكسيكالىق اۋدارماشى ليليانا مەن 9 جاستاعى ۇيعۇر قىز دوستاستى... بارعان ٴاربىر جەردە كوپشىلىك شينجياڭ حالقىنىڭ اق جارقىن، قوناعۋارلىعىن سەزىندى، مۇنىڭ ٴوزى ٴار ەلدىڭ جۇڭگو تانۋشىلارىن، اۋدارماشىلارىن، جازۋشىلارىن تاڭداندىردى: ”بۇگىنگى كۇندەگى شينجياڭ اشىق، سيىسىمدى دوستىق پوزيتسياسىن ايگىلەپ وتىر، بۇل دا ٴار ۇلت حالقىنىڭ باقىتتى تۇرمىسىنىڭ تياناعى“.

يسپانيالىق اۋدارماشى، گرانادا داشۋەسىنىڭ عۇمىرلىق پروفەسسورى گابريەل 1993 ـ جىلى بەيجيڭ شەتەل ٴتىلى داشۋەسىنە ۇيرەنۋگە كەلگەن كەزىنەن باستاپ جۇڭحۋا مادەنيەتىمەن تانىسقان ەكەن، 30 نەشە جىلدان بەرى ىلگەرىندى ـ كەيىندى «جوۋ ي»، «كۇڭزى تاعىلىمدارى»، «وپالىلىق تاعىلىمى»، «شانحايجيڭ»، «ٴمورالناما» سياقتى جۇڭگونىڭ كوپتەگەن مادەنيەت تۋىندىلارىن اۋدارعان، سول ٴۇشىن دە جۇڭگونىڭ ٴداستۇرلى مادەنيەتىنە ەرەكشە قىزىعادى. ىلە گەنەرال مەكەمەسىن ەكسكۋرسيالاۋ بارىسىندا، ول ٴتۇسىندىرۋشىنىڭ ٴسوزىن دەن قويا تىڭداپ، كورمە تاقتاسىنداعى ٴاربىر سوزگە مۇقيات ٴۇڭىلدى. ول بىلاي دەدى: ”جۇڭگو تاريحى ۇزاق مەملەكەت، جۇڭگونى ٴتۇسىنۋ، جۇڭگونىڭ ادەبي تۋىندىلارىن ويداعىداي اۋدارۋ ٴۇشىن، ٴسوزسىز، جۇڭحۋا مادەنيەتىن ۇيرەنۋدەن باستاۋ كەرەك، جۇڭحۋا مادەنيەتىن ويداعىداي ۇيرەنگەندە عانا، جۇڭگونىڭ اۋەلگى قالپىنداعى ادەبي تۋىندىلارىن اۋدارىپ شىعۋعا بولادى“.