انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ما بويۇي 10 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنى ياركەننەن حابارلايدى. تاياۋدا مەملەكەتتىك شابىندىق كاسىپ سالاسى تەحنيكاسى جۇيەسىنىڭ مامانى، اۆتونوميالى رايوننىڭ ساپالى جەم ـ ٴشوپ كاسىپ سالاسى تەحنيكاسى جۇيەسىنىڭ باس مامانى جاڭ بو ياركەن اۋدانىندا وتكىزىلگەن جۇتاڭ جەردە ساپالى جەم ـ ٴشوپتى جوعارى ونىمدىلىكپەن ٴوندىرۋ تەحنيكاسى اۋىس ـ كۇيىس ماجىلىسىندە مەجەمەن الداعى 5 جىلدا ٴبىر قىدىرۋ جوعارى ٴونىمدى تەحنيكانى جالپىلاستىرىپ قولدانۋ ارقىلى شينجياڭدا ميلليون مۋ جۇتاڭ جەردى قۇنارلى اتىزعا اينالدىرۋعا بولاتىندىعىن ٴبىلدىردى.

جۇتاڭ جەر دەگەنىمىز توپىراق كەدەرگىسىندىك شەكتەمەسى كورنەكتى، سۋ، جىلۋ بايلىعى شەكتەمەسى كۇشتى، جەر بەدەرى شارت ـ جاعدايىنىڭ تەجەۋى زور بولۋىنان اۋىل شارۋاشىلىعى ٴوندىرىس قۋاتى مەن ەكونوميكالىق ونىمدىلىگى تومەندەگەن، ەكولوگياسى ٴالسىز جەردى مەڭزەيدى.

ٴتىلشىنىڭ ۇعىسۋىنشا، العاشقى شامالاۋعا قاراعاندا، ەلىمىزدىڭ سيىر، قوي ەتى جانە ٴسۇت قاينارى بويىنشا ٴوزىن قامداۋ مولشەرىن دامىتۋ نىساناسىنا نەگىزدەلگەندە، ساپالى جەم ـ ٴشوپ قاجەتىنىڭ جالپى مولشەرى 120 ميلليون توننادان اسقان. قازىر بۇكىل ەلدە 50 ميلليون تونناعا جۋىق كەمدىك بار، ٴار جىلى 2 ميلليون توننادان استام جوڭىشقا، قارا سۇلى سياقتى ساپالى جەم ـ ٴشوپ يمپورت ەتىلەدى. شينجياڭ _ مال شارۋاشىلىعىنداعى ٴىرى رايون، بۇكىل رايونداعى جەم ـ ٴشوپ ٴونىم مولشەرىنەن الىپ قاراعاندا، قازىر قاجەتسىنۋدەن از عانا جوعارى، ايتسە دە وڭىردەگى ماۋسىمدىق قامداۋ ـ قاجەتسىنۋدە بىركەلكى بولماۋ جايتتەرى بايقالدى. وڭتۇستىك شينجياڭداعى جەم ـ ٴشوپ باعاسى جاپپاي سولتۇستىك شينجياڭداعىدان جوعارى، جوڭىشقا مەن سۇرلەمدىك جۇگەرىنىڭ ۇلەسى جەم ـ ٴشوپ جالپى مولشەرىنىڭ %30ىنە جەتپەيدى، ساپالى جەم ـ ٴشوپتىڭ ارا سالماعى تومەن.

”ساپالى جەم ـ ٴشوپ قاجەتىنىڭ كۇن سايىن ارتۋىنا ىلەسە، جۇتاڭ جەر كومەسكى بايلىققا اينالىپ، ونى جوعارى ونىممەن پايدالانۋ جەم ـ ٴشوپ كاسىپ سالاسىنىڭ باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدە ماڭىزدى ٴمان الىپ وتىر“، ـ دەدى جاڭ بو.

اۋىس ـ كۇيىس ماجىلىسىندە مامان ـ وقىمىستىلار جانە قاتىستى كاسىپورىندار العاشقى ادىمدا ونىمدىلىك كورسەتكەن ٴبىر قىدىرۋ كادەگە جارايتىن جوبالارمەن ورتاقتاستى. اۆتونوميالى رايوندىق ساپالى جەم ـ ٴشوپ كاسىپ سالاسى تەحنيكاسى جۇيەسى جۇمىس ورنى مامانى جاڭ شۋجىن مىنالاردى العا قويدى: ٴبيداي مەن جوڭىشقانى ارالاستىرا ەگۋ، ميكرو بۇركىپ سۋارۋ تەحنيكالارىن قولدانۋ ارقىلى قۇمدى بوراننان ساقتانىپ، جەر تەمپەراتۋراسىن تومەندەتۋگە بولادى، بۇتاقشالاۋ مەزگىلىندە جەر استىنان تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنيكاسىمەن ٴوسۋىن جەبەۋ سىندى وسىمدىك ٴوسىرۋ ۇلگىسىن قولدانۋ ارقىلى قۇمدى بوراننىڭ جەمىرۋىنەن ساقتانۋعا بولادى. قازىر بۇل تەحنيكا قۇمدى ٴشول جيەگىندە كوكتەم، جاز، كۇز ٴۇش ماۋسىمدا جوڭىشقا ەگۋدى جۇزەگە اسىرىپ، جوڭىشقا مايساسىنىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرىن %40كە جەتپەۋدەن %90تەن استامعا جەتكىزىپ، سۋ قۇرامىنىڭ پايدالانىلۋ مولشەرىن %25 جوعارىلاتىپ، قۇمايتتانعان جەردە جوڭىشقا وسىرۋدەگى ٴوندىرىس ماسەلەسىن شەشتى.

شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنىڭ زەرتتەرمەنى ياڭ جينيۇي مىنانى العا قويدى: سورتاڭ جەر از سۋمەن داقىل ٴوسىرۋ جۇيەسىنىڭ جاڭالىق اشىپ باسقارۋى مەن قالپىنا كەلتىرۋىن قاجەت ەتەتىندىگىن العا قويدى ٴارى ٴبيدايدان سوڭ قىشى سياقتى جەرگىلىكتى داقىلداردى ەگۋدىڭ دە ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا جانە توپىراقتىڭ قۇنارلىلىعىن ارتتىرۋعا پايدالى ەكەندىگىن العا قويدى.

شىحىزى داشۋەسى جانۋارلار عىلىم ـ تەحنيكا شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى جاڭ فانفان تاكلاماكان قۇمدى ٴشولىنىڭ باتىس جيەگىنە ورنالاسقان بيڭتۋان 3 ـ شى 54 ـ تۋانىنىڭ مايلى قۇم بۇرشاقتى ٴساتتى ەگۋى سياقتى تاجىريبەلەرىن الا كەلىپ، ٴبولىستى.

لۇيجيشيڭ (شاڭحاي) اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى جانە شينجياڭ مايتىۋي ٴشوپ شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگى قۇبا تۇزدە قۇمدى تىزگىندەۋ، كوكونىستى، جەمىستى عىلمي ەگۋ سياقتى ٴساتتى مىسالداردى ٴبولىستى. جوعارى ٴونىمدى ٴشوپ ەگۋ تەحنيكاسىن قولدانۋدىڭ ارقاسىندا، ياركەن اۋدانى ”ون كۇندە مىڭ مۋ قۇبا ٴتۇزدى جاسىل القاپقا اينالدىرۋ“ سىندى باسقارۋ ونىمدىلىگىن جۇزەگە اسىردى.

”قايتكەندە جەم ـ ٴشوپتىڭ توپىراقتى جاقسارتىپ، اتىزدى قۇنارلىلاندىرۋ، سورتاڭعا ٴتوزىمدى، قۋاڭشىلىققا قارسى باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، جۇتاڭ جەردەن جوعارى ٴونىمدى، ۇيلەسىمدى پايدالانىپ، سول ارقىلى جەر بايلىعى ورتاسىنىڭ كوتەرىمدىلىگىمەن سايكەسەتىن ەكولوگيالىق اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىرۋ ٴشوپ شارۋاشىلىعى ماماندارىنىڭ الدىنداعى جاڭا تاقىرىپ بولىپ وتىر“، ـ دەن جاڭ بو.