قاشقار اۋماعى:

وڭتۇستىك شينجياڭدا شەكارا وتكەلىنەن ٴوتۋ جۇمىسىن ٴبىر بەكەتتىك ۇلگىمەن ٴبىتىردى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى چىن چياڭۋي

10 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى قاشقار كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعىنىڭ كەدەن ”ٴبىر بەكەتتىك“ جۇمىس زالىنداعى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ كەدەن كاسىپتەرىن شوعىرلى تەكسەرۋ ورتالىعىنا بارعانىمىزدا، ٴبىر جاعىندا كەدەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ كەدەن جۇمىستارىن ٴبىتىرىپ جاتقانىن، ەندى ٴبىر جاعىندا جاڭادان قۇرىلعان حالىقارالىق تاس جول زات تاسىمالى جۇمىستارىن ٴبىتىرۋ تۇيىندەرىندە دە قاربالاس جۇمىس ىستەلىپ جاتقانىن كوردىك.

وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ كەدەن جۇمىستارىن شوعىرلى تەكسەرۋ ورتالىعى نە ىستەيدى؟

”وڭتۇستىك شينجياڭداعى بارلىق اشىق شەكارا وتكەلىنەن ٴوتۋ جۇمىستارىن بىتىرە الادى“، ـ دەدى قاشقار كەدەنى جالپىلىق جۇمىس باسقارماسى جالپىلىق جۇمىس ٴبولىمىنىڭ باستىعى جاڭ جۇن.

ٴىس ٴبىتىرۋ زالىندا ٴتىلشى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى ەركەشتام شەكارا وتكەلى باقشا رايونى چىنفان كەدەنگە مالىمدەۋ بويىنشا قىزمەت وتەۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى چىن جىۋىننىڭ شەكارادان ٴوتىپ كەدەن اۋىستىرۋ راسمياتىن وتەپ جاتقاندىعىن كوردى. بۇل بيىل عانا قۇرىلعان سىرتقى ساۋدا قىزمەت وتەۋ سەرىكتەستىگى.

”ٴبىر تەرەزەدە حونچيراپ، قاراسۋ، ەركەشتام، تورعات سىندى 4 قۇرلىقتىق شەكارا وتكەلىنەن، سونداي ـ اق قاشقار اۆياتسيا شەكارا وتكەلىنەن يمپورت ـ ەكسپورت ەتىلەتىن زاتتاردى كەدەننەن وتكىزۋ راسمياتىن بىتىرۋگە بولادى“. چىن جىۋىن بىلاي دەدى: العاش قۇرىلعان سەرىكتەستىك بولعاندىقتان ادامىمىز جەتكىلىكسىز. بىرنەشە شەكارا وتكەلىنەن ٴوتۋ جۇمىسىن ٴبىر جەردە شوعىرلى بىتىرگەندە، شەكارا وتكەلدەرىن ارالاپ جۇگىرۋدىڭ قاجەتى جوق، ۋاقىت، ادام كۇشى بارىنشا ۇنەمدەلەدى.

شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، بايلىعى مول. وڭتۇستىك شينجياڭداعى قاشقار ايماعى مەن قىزىلسۋ وبلىسىنداعى 4 قۇرلىقتىق شەكارا وتكەلى تۇگەلدەي شەت، شالعاي وڭىرلەرگە ورنالاسقان، ”قاراستى جەر“ مەن ”شەكارا وتكەلىنىڭ“ اراسى شالعاي، ورنالاسۋى بىتىراڭقى، كاسىپورىنداردىڭ جۇمىس بىتىرۋىنە توتەنشە قولايسىز.

قاشقار كەدەنى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ ارقىلى وڭتۇستىك شينجياڭداعى سىرتقى ساۋدا كاسىپورنىنىڭ %85ى قاشقار قالاسىنا شوعىرلانعانىن، ونىڭ ۇستىنە ٴاربىر شەكارا وتكەلىنەن كەدەننەن وتەتىن زات مولشەرىنىڭ بىركەلكىسىزدىگى، شەكارا وتكەلى كەدەن قىزمەتكەرلەرىنىڭ ادام كۇشى ٴبولىسىنىڭ ۇيلەسىمسىزدىگىن تۋدىرعاندىعىن بايقايدى.

جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قۇرىلعاننان كەيىن، قاشقار كەدەنى قاشقار اۋماعىنىڭ رەفورما جاساۋ، جاڭالىق اشۋ بەتالىسىمەن، سونداي ـ اق كاسىپورىنداردىڭ ٴىس جۇزىندىك تىلەك ـ تالابىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ، قازىرگى ”قاراستى جەر“ مەن ”شەكارا وتكەلىنىڭ“ ٴوڭىر، فۋنكتسيا جانە ۇلگى شەكتەمەسىن تىكەلەي تالقانداپ، 2023 ـ جىلدىڭ سوڭىندا ”وڭتۇستىك شينجياڭ كەدەن جۇمىستارىن شوعىرلى تەكسەرۋ ورتالىعىن“ جاسامپازدىقپەن قۇردى.

”رەفورمادا كونەنى تالقانداپ، جاڭانى ورناتۋ باتىلدىعى بولۋ كەرەك. قاراستى جەر شەكتەمەسىن بۇزىپ، وڭتۇستىك شينجياڭداعى شەكارا وتكەلدەرىنىڭ كەدەننەن ٴوتۋ جۇمىسىن ٴبىر تۇتاس تۇلعا رەتىندە جوسپارلاۋ كاسىپورىندارعا، شىنىمەن، قولايلىلىق جاراتتى“، ـ دەدى قاشقار كەدەنى كەشەندى جۇمىس باسقارماسىنىڭ باستىعى ۋاڭ شيپيڭ.

قاشقار مەن قىزىلسۋ وبلىسى وڭىرىندەگى كەدەن جۇمىستارىن تەكسەرىپ بەكىتۋ، تەكسەرۋ قىزمەت ورىندارىنىڭ ۇقىق شەگى مەن قىزمەتكەرلەرى تۇگەلدەي قاشقار قالاسىنا شوعىرلاندىرىلىپ، جۇمىستاردى شوعىرلى ٴبىتىرۋ ۇلگىسى اتقارىلىپ، قىزمەت ورنىن ورنالاستىرۋ، قىزمەتكەرلەردى ورنالاستىرۋ جانە جۇمىس ٴتارتىبىن شوعىرلى باسقارۋدى جۇزەگە اسىردى. وسى كەدەن جۇمىستارىن تەكسەرىپ بەكىتۋ قىزمەت ورىندارىنىڭ جالپى سانى 16دان 8گە ازايدى، قىزمەتكەرلەردىڭ سانى 27 ادامنان 14 ادامعا قىسقاردى، قىزمەتكەرلەر مەن قىزمەت ورنىن ورنالاستىرۋ ٴتىپتى دە شوعىرلى بولدى.

”شەكارا وتكەلى كەدەنىندەگى ادام كۇشىن ازات ەتىپ، الدىڭعى شەپكە كوبىرەك تولىقتاپ، شەكارا وتكەلىنىڭ ارنالىق رولى اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىلدى“، ـ دەدى ۋاڭ شيپيڭ.

قاشقار قۇرلىقتىق پورت تاس جول، تەمىر جول كوپ فورمالى ۇلاسپالى تاسىمال شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ما جيان بيىلعى شەكارا وتكەلىنىڭ كەدەننەن ٴوتۋ ونىمدىلىگىنىڭ جوعارىلاعاندىعىنان تەرەڭ اسەر الدى، ول بىلاي دەدى: ”شوعىرلى تەكسەرىپ بەكىتۋگە ’تاس جول شەكارا وتكەلى + قاراستى جەردە توتە قاتىناۋ‘ قوسىلدى، بۇل ەكى ٴتۇرلى رەفورما توتەنشە سايكەسكەن“.

ما جيان مىسال كەلتىرىپ بىلاي دەدى: بۇرىن زات كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعىنان شىققاننان كەيىن، شەكارا وتكەلى كەدەنىنىڭ باقىلاۋ ـ باسقارۋ ورنىنا بارىپ، قاتىستى كەدەننەن ٴوتۋ راسمياتتارىن ٴبىتىرىپ، ونان سوڭ قاتارعا تۇرىپ شەكارادان شىعۋدى كۇتەتىن. قازىر ەكى ٴتۇرلى ساياسات قاباتتاسىپ، شوعىرلى تەكسەرۋ ورتالىعىندا كەدەننەن ٴوتۋ راسمياتىن بىتىرەدى، جۇك اۆتوكولىگى كەدەندىك قۇلىپتى اشقاننان كەيىن، شەكارا وتكەلىنەن تىكەلەي شەكارادان شىعا الاتىن بولدى.

”بۇل جەردە تاعى حالىقارالىق اۆتوكولىك تاسىمالى اۆتوكولىك جۇرگىزۋ رۇقسات كۋالىگىن بىتىرۋگە بولادى. ٴبىر ٴىس ٴبىتىرۋ زالىنان بارلىق كەدەننەن ٴوتۋ راسمياتتارىن بىتىرۋگە بولادى، وتە قولايلى“، ـ دەدى ما جيان.

جۇيەلى رەتتەۋ، بىرىكتىرۋ ارقىلى قاشقار كەدەنى 42 ٴتۇرلى تەكسەرۋ جۇمىسى مەن 5 ٴتۇرلى تەكسەرىپ بەكىتۋ جۇمىسىن شوعىرلى تۇردە ٴبىر جولدا ٴبىتىرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ورتا ەسەپپەن اكىمشىلىك رۇقسات ەتۋ ىستەرىن تەكسەرىپ بەكىتۋ ۋاقىتىنىڭ ۇشتەن ٴبىرى قىسقاردى. كەدەننەن ٴوتۋ جۇمىس ٴتارتىبى 7 تۇردەن 4 تۇرگە ىقشامدالىپ، شەكارا وتكەلى جۇمىس تالونىن، كۋالىگىن ەلەكترونداندىرىپ اينالىمعا سالۋ اتقارىلىپ، كەدەننەن وتۋدە ىلەسىپ جۇرەتىن حۇجات نەگىزى جوق قاعاز تالون جاپپاي كۇشىنەن قالدىرىلىپ، تەكسەرۋ ناتيجەسى قالىپتى كەدەنگە مالىمدەۋ تالوندارىنىڭ ٴبىتىرىلۋ، وتكىزىلۋ راسمياتى ٴبىر ساعاتتان اسىرىلمادى.