_ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ 4 ـ رەتكى ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ قۇرىلىسى قىزمەتى اڭگىمە ماجىلىسىندەگى ماڭىزدى ٴسوزى شينجياڭدا قىزۋ اڭىس قوزعادى

　　□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى

12 ـ ايدىڭ 2 ـ كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ 4 ـ رەتكى ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ قۇرىلىسى قىزمەتى اڭگىمە ماجىلىسىندەگى ماڭىزدى ٴسوزى شينجياڭدا قىزۋ اڭىس قوزعادى. كوپشىلىك بىلاي دەپ قارادى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ٴسوزىنىڭ ويى ورەلى، يدەياسى تەرەڭ، بايىمداۋى سىندارلى، مازمۇنى باي بولىپ، كەلەسى التىن 10 جىلدا ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە ماڭىزدى بويسۇنۋ ولشەمىن ازىرلەپ، العا باسۋ بەتالىسىن كورسەتتى. مۇقيات ۇيرەنىپ، ٴتۇسىنىپ، ستراتەگيالىق سەنىمدى بەكەمدەپ، ستراتەگيالىق تاباندىلىقتان جازباي، باتىلدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ ىسكەرلىك كورسەتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋدىڭ اناعۇرلىم جارقىن بولاشاعىن اشۋعا شينجياڭ كۇشىن قوسامىز.

شەكارا وتكەلى ەكونوميكاسى جەدەل ەڭسە كوتەرىپ، سىرتقى ساۋدانىڭ جاڭا كاسىپ كۇيى، جاڭا ۇلگىسى جاڭالىق اشا دامىتىلدى... ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى العا قويىلعاننان بەرى، شينجياڭ ورايدى مىقتى يگەرىپ، وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، ٴوزىنىڭ وڭىرلىك ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن مەملەكەتتىڭ باتىسقا ەسىك اشۋ جالپى تۇلعالىق ورنالاستىرۋىنا ەنگىزىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ ۇزدىكسىز تەرەڭ قاتپارلى، كەڭ سالالى، جان ـ جاقتى كەڭەيۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ”ٴبىر پورت، ەكى رايون، بەس ۇلكەن ورتالىق، شەكارا وتكەلى ەكونوميكالىق بەلدەۋى“ قۇرىلىسىن تۇتقا ەتىپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جول“ وزەكتى رايونى قۇرىلىسىن جاپپاي جوسپارلاپ ىلگەرىلەتتى. اسىرەسە، جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى ماڭدايشالىق اشىپ قۇرىلعان ٴبىر جىلدان بەرى، شينجياڭ كۇن سايىن ەلىمىزدىڭ باتىسقا ەسىك اشۋداعى الدىڭعى شەبىنە اينالىپ كەلەدى.

باس شۋجي شي جينپيڭ: ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ جوعارى ساپالى دامۋدىڭ جاڭا كەزەڭىنە ٴوتتى، ـ دەپ اتاپ كورسەتتى. بۇل اۆتونوميالى رايوندىق ساۋدا ىستەرى مەڭگەرمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەڭگەرمە باستىعى لي شۋانعا ارقالاعان مىندەتىنىڭ اۋىر ەكەندىگىن تەرەڭ سەزىندىردى. ول بىلاي دەدى: جاڭا باستامادا تۇرىپ، شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، ەركىن ساۋدا سىناق رايونىن جوعارى ولشەممەن، جوعارى ساپامەن قۇرۋ، سىرتقى ساۋدانىڭ كولەمىن ورنىقتىرۋدى، قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ، شەكارا وتكەلى قۇرىلىسىن باسقارۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ، ٴماجىلىس ـ كورمە كاسىبىنىڭ ٴتارتىپتى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ، وڭىرلىك ەكونوميكا ـ ساۋدا سەلبەستىك ٴورىسىن كەڭەيتۋ، قوس باعىتتا قارجى قوسۋدى ورنىقتىرىپ، ساپاسىن جوعارىلاتۋدى ىلگەرىلەتۋ سياقتى جاقتاردا كۇش سالىپ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى بار كۇشپەن كەڭەيتەدى.

”زەردەلى كەدەن قۇرىلىسىن، ’زەردەلى كەدەندە قۋاتتى ەل‘ ارەكەتىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، ’ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى‘ جوعارى ساپالى بىرگە قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە تىڭ دا بەلسەندى ۇلەس قوسامىز“. ٴۇرىمجى كەدەنى پارتكومىنىڭ شۋجيى، كەدەن باستىعى حاۋ ۋيميڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: جۇڭگو _ قىرعىزستان بەدەل شەكارا وتكەلى قۇرىلىسىن، حونچيراپ شەكارا وتكەلىنىڭ جىل بويى اشىق بولۋىن بەلسەنە قولداپ، شەكارا كەدەندەرىنىڭ سىرتقى ىستەر بايلانىس مەحانيزمىن ۇزدىكسىز جانداندىرىپ جانە بەكەمدەپ، اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ جاڭا جاعدايىن قالىپتاستىرۋعا دەم بەرەمىز. شينجياڭ ەركىن ساۋدا سىناق رايونى، كەشەندى قورعامالى باجى اۋماعى سياقتى ٴتۇرلى ەسىك اشۋ تۇعىرلارىنىڭ فۋنكتسيالىق رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ٴتىپتى دە كوپ بەلگى سيپاتتى جەتىستىكتەردىڭ تياناقتانىپ ونىمدىلىك كورسەتۋىن جەبەيمىز. رەفورما جاساۋدى، جاڭالىق اشۋدى ونان ارى تەرەڭدەتىپ، جالپى كەدەننەن ٴوتۋ ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتامىز.

بىلتىر 5 ـ ايدا قۇرىلعان شينجياڭ ساۋدا ـ زات اينالىمى (توبى) شەكتى سەرىكتەستىگى _ اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ رايونىمىزداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال ـ مۇلىكتىڭ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ ٴۇشىن جاساعان ماڭىزدى ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋى، ”ٴبىر پورت، ەكى رايون، بەس ۇلكەن ورتالىق، شەكارا وتكەلى ەكونوميكالىق بەلدەۋى“ قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋدە ماڭىزدى مانگە يە. سەرىكتەستىك قۇرىلعاننان بەرى، كەزەكشى پويەز، تاس جول، اۆياتسيا، باتىس بولىك قۇرلىق ـ تەڭىز جاڭا ارناسى سياقتى كوپ ٴتۇرلى تاسىمال ٴتاسىلىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ”تيانشان“ كوپ فورمالى ۇلاسپالى تاسىمال ماركاسىن تۇلعالاپ، تەمىر جول، تاس جول، اۋە، تەڭىز ٴبىر تۇلعالانعان حالىقارالانعان وسى زامانعى زات اينالىمى جالپىلىق قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتتى.

”قازىر كوپ ٴتۇرلى زات اينالىمى ٴتاسىلى يمپورت ـ ەكسپورت ساۋدا سوماسىن 16 ميلليارد 48 ميلليون يۋانعا جەتكىزدى“. وسى سەرىكتەستىك پارتكومىنىڭ شۋجيى، القا باستىعى شىن جينشىڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭ نۇسقاعان بەتالىس بويىنشا، ”تيانشان“ كوپ فورمالى ۇلاسپالى تاسىمال ماركاسىنىڭ باسىمدىعى مەن رولىن ۇزدىكسىز ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، بىرگە قۇراتىن ەلدەرمەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋى مەن سىرتقى ساۋداسىنا پارمەندى قولداۋ كورسەتەمىز.

”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ بىرگە قۇرۋ باستاماسى اياسىندا شينجياڭ سانباۋ شارۋاشىلىق توبى شەكتى سەرىكتەستىگى جەرگىلىكتى جاعدايعا، ۋاقىتقا قاراي جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپتەردى دامىتىپ، ورتا ازيا وڭىرىندە كاسىپ سالاسى باقشا رايونىنىڭ جاڭا نەگىزدىك قۇرىلىسى، ەنەرگيا، كەن ونىمدەرى سياقتى نىساندارعا قارجى قوسۋدى ۇزدىكسىز ورىستەتتى ٴارى قۇرىلىس جۇرگىزۋ، اينالىمعا سالۋ سياقتى ٴارقايسى بۋىنعا ىشكەرىلەي ات سالىستى.

”باس شۋجيدىڭ ماڭىزدى ٴسوزى مەنى ايرىقشا شابىتتاندىردى“. وسى سەرىكتەستىكتىڭ القا باستىعى كاڭ حىپيڭ مىنالاردى ٴبىلدىردى: كاسىپورنىمىز ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپالى بىرگە قۇرۋدىڭ داۋىرلىك ورايىن مىقتاپ يگەرىپ، ”ادالدىقتى نەگىز ەتۋ، سەنىمدىلىكتى داڭق ساناۋ“ سىندى شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ولشەمىنە سۇيەنىپ، ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى بازاردى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ەرلىكپەن ەكپىندەي ىلگەرىلەۋ بارىسىندا اناعۇرلىم كۇشتى باسەكەلىك قۋات سومدايدى.

G219 جەلىسى موڭعۇلكۇرە _ ونسۋ تاس جولى نىسانى شينجياڭنىڭ باتىس بولىگىندەگى وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭدى تۇتاستىراتىن ماڭىزدى ارنا، ول ىشكە، سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋدە، جەلى بويىنداعى ەكونوميكانىڭ دامۋىن جەبەۋدە ماڭىزدى مانگە يە.

قىس كىرىسىمەن وسى نىساننىڭ باتىس تيانشان ەرەكشە ۇزىن تۋنەلىنىڭ كىرەر اۋزىنىڭ سىرتىن اقشا قار باسىپ قالعانىمەن، تۋنەل ىشىندە دۋماندى قۇرىلىس جۇرگىزىلىپ جاتتى. جۇڭگو قاتىناس قۇرىلىسى توبى جول ـ كوپىر قۇرىلىس شەكتى سەرىكتەستىگى موڭعۇلكۇرە _ ونسۋ 1 ـ مەردىگەرلىك بولىگى نىسان ٴبولىمىنىڭ جاۋاپتىسى لي حۇڭجى تۋنەل ىشىندە قۇرىلىس جاعدايىن تەكسەردى. ”ٴبىز ۇستەمەلەپ جۇمىس ىستەپ، نىسان اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، وسى ۇلكەن ارنانى ەرتەرەك تۇتاستىرىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ’قاتتى تۇتاسۋىن‘ تەرەڭدەتۋگە كۇش قوسامىز“، ـ دەدى لي حۇڭجى.

(ٴتىلشى جاڭ يۇنمەي، قاتىناسقان تىلشىلەر حي حۇڭۋي، چىن چياڭۋي، شى شين، تويا، لۋ فىڭباۋ)