_ اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى حاۋ لەيمەن سۇحبات
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ران حۋ
”2025 ـ جىلى بۇكىل رايوننىڭ ەكونوميكالىق اينالىمىنىڭ ’ورنىقتىلىق بارىسىندا جاقسارۋ، ىلگەرىلەۋ بارىسىندا ساپاسى جوعارىلاۋ، ونىمدىلىك پەن جىلدامدىقتى بىردەي ازىرلەۋ‘ سىندى نەگىزگى جاعدايى وزگەرگەن جوق، ەكونوميكالىق دامۋدا ٴالى دە كوپ جاقتا ٴتيىمدى شارت ـ جاعداي بار، اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن اتقارۋدىڭ بولاشاعى نۇرلى“. تاياۋدا اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى حاۋ لەي شينجياڭنىڭ اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن قالاي تياناقتاندىرىپ، قازىنالىق كىرىس ـ شىعىستى باسقارۋدى قالاي كۇشەيتۋ كەرەكتىگىن تىلگە العاندا، تالداۋ جاساپ وسىلاي دەدى.
حاۋ لەي مىنانى ٴبىلدىردى: 2025 ـ جىلى شينجياڭداعى ٴار دارەجەلى قازىنا تاراۋلارى اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن اتقارىپ، ساياسات ”كەشەندى شارالارىن“ قولدانىپ، ساياساتتىڭ كوبەيتكىشتىك اسەرىن اناعۇرلىم ويداعىداي ساۋلەلەندىرىپ، قازىنانى باسقارۋدىڭ جۇيەلىلەنۋ، ەگجەي ـ تەگجەيلىلەنۋ، ولشەمدەنۋ، زاڭمەن باسقارىلۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، قازىنانىڭ ٴتۇيىندى قىزمەتتەرىن تىڭعىلىقتى ويداعىداي ىستەپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا پارمەندى دە كۇشتى قامتاماسىزدىق ازىرلەيدى.
قازىنالىق كىرىس ـ شىعىستى باسقارۋدى كۇشەيتەمىز
”2025 ـ جىلى ٴار دارەجەلى قازىنا تاراۋلارى قازىنالىق كىرىستى ۇيىمداستىرۋدىڭ نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىگىن، باستى جۇمىسىن باتىل يگەرىپ، مولشەردى ورنىقتىرىپ، ارتۋ مولشەرىن جەتىلدىرىپ، ساپاسىن جوعارىلاتىپ، پايدالانۋعا بولاتىن قازىنا كۇشىن ۇزدىكسىز ارتتىرۋ كەرەك“. حاۋ لەي مىنالاردى ٴبىلدىردى: قازىنا ـ سالىقتى جيناۋ ـ باسقارۋدى كۇشەيتىپ، كىرىستى جيناۋ ـ تاپسىرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، كىرىستى ارتتىرۋدىڭ كومەسكى كۇشىن ىشكەرىلەي اشىپ، كەن ۇقىعىن وتكەرمەلەۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، بايلىقتى، مال ـ مۇلىكتى جانداندىرۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ پايدالانۋعا بولاتىن قازىنا كۇشىن كۇشەيتۋ كەرەك.
قازىنا قاينارىن جەتىلدىرۋگە كۇش سالۋ جاعىندا، مەملەكەت پەن اۆتونوميالى رايوننىڭ ارتۋدى ورنىقتىرۋ، قارجى قوسۋدى جەبەۋ جەلىلەس ساياسات ـ شارالارىن مۇقيات ويداعىداي تياناقتاندىرىپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ بايلىق باسىمدىعىن، ساياسات باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن كۇش سالا ساپالىلاندىرىپ، ٴتۇيىندى سالىق قاينارىن ورنىقتىرىپ، ساپالى كاسىپورىنداردى شينجياڭعا كەلىپ قارجى قوسىپ شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋگە باۋراپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا دەم بەرۋ كەرەك.
اناعۇرلىم بەلسەندى قازىنا ساياساتىن اتقارۋ قازىنالىق شىعىس قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋ، ٴتۇيىندى سالالارداعى شىعىستى بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتۋ، ٴونىمدى قارجى قوسۋدى بەلسەنە كەڭەيتۋ، قارجى ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋ سياقتى جاقتاردا دا ايگىلەنەدى.
2025 ـ جىلعى اۆتونوميالى رايوننىڭ قازىنالىق شىعىسىنىڭ ماڭىزدى تۇيىندەرىن حاۋ لەي بىلاي دەپ جيناقتادى: ٴونىمدى سۇرانىستى كەڭەيتۋدى قولداپ، عىلىم ـ تەحنولوگيادا جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن كۇش سالا جوعارىلاتىپ، ”ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ“ جوعارى ساپالى دامۋىن قولداپ، حالىق تۇرمىسىن ۇزدىكسىز قامتاماسىز ەتىپ جانە جاقسارتىپ، وڭىرلەردىڭ سايكەستى دامۋىن جانە اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى قولداۋ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى قولداۋ كەرەك.
حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ جاعىندا، زەينەتكەرلەردىڭ نەگىزگى زەينەتاقىسىن لايىقتى جوعارىلاتىپ، قالا ـ اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزدىك زەينەتاقىسى مەن ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنا قازىنادان بەرىلەتىن كومەك قاراجات ولشەمىن جوعارىلاتىپ، تۇرعىنداردىڭ قولداعى تابىسىن ارتتىرۋ كەرەك. ”ٴۇشتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ“ تومەنگى شەگىن مىقتى، ناقتى يگەرىپ، وقۋ ـ اعارتۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى، ورمان شارۋاشىلىعى، سۋ يگىلىگى، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جانە جۇمىستاندىرۋ، ەكولوگيانى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ سياقتى سالالارداعى شىعىستىڭ ٴبىرشاما جاقسى قامتاماسىز ەتىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
تۇتىنۋدى جەبەۋ جاعىندا، ”ەكى جاڭا“ ساياساتتىڭ ونىمدىلىگىن ونان ارى جارىققا شىعارىپ، كوپ نەگىزدى تۇتىنۋ ورتاسىندا جاڭالىق اشىپ، مادەنيەت ـ ساياحات، وسى زامانعى زات اينالىمى سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جەبەپ، تۇتىنۋ قابىلەتىن، تىلەگىن جانە دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، تۇتىنۋدى كۇش سالا سەرپىلتۋ كەرەك.
دەمەۋ كۇشىن ارتتىرۋ جاعىندا، قازىنالىق قولداۋ ساياساتىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىرىپ، ”ون ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ“ جوعارى ساپالى دامۋىنا كۇش سالا قولداۋ كورسەتىپ، وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسى قۇرىلىسىن زور كۇشپەن قولداپ، مۇناي ـ گاز ٴوندىرۋ ـ وڭدەۋ، كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى، جاسىل كەن كاسىبى، ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى سياقتى كاسىپ سالاسى شوعىرىن جەتەكشى ەتكەن ونەركاسىپ جۇيەسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا دەم بەرۋ كەرەك. ٴونىمدى قارجى قوسۋدى بەلسەنە كەڭەيتىپ، وتە ۇزاق مەرزىمدى ەرەكشە زايومدى، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ ارناۋلى زايومىن، ورتالىق پەن اۆتونوميالى رايوننىڭ مەجە ەسەبى ىشىندەگى قارجى قوسۋ قارجىسىن ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ ويداعىداي پايدالانىپ، ”ەكى ماڭىزدى“ نىسان قۇرىلىسىن بار كۇشپەن قولداپ، ۇكىمەتتىڭ قارجى قوسۋ كولەمىن كەڭەيتىپ، ٴتىپتى دە كوپ قوعامدىق قارجى قوسۋدى جەتەكتەۋ كەرەك.
قازىنا باسقارۋدى كۇش سالا ساپالىلاندىرامىز
2025 ـ جىلى اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا مەڭگەرمەسى قازىنانى عىلمي باسقارۋعا، قازىنانى زاڭ بويىنشا باسقارۋعا كۇش سالىپ، قازىنانى باسقارۋ قابىلەتى مەن باسقارۋ ٴونىمىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، ٴار دارەجەلى قازىنانىڭ ورنىقتى، جوعارى ٴونىمدى اينالىمىن ىلگەرىلەتەدى.
حاۋ لەي بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: قازىنا باسقارۋدا عىلمي شەشىم جاساۋدى كۇشەيتىپ، ماڭىزدىلىعىنا، شۇعىل ـ شۇعىل ەمەستىگىنە قاراي تۇرگە ايىرىپ قامتاماسىز ەتۋ مەحانيزمىن ورناتۋ كەرەك، ٴجونسىز ىستەۋگە، ولشەمدى جوعارىلاتىپ، كولەمىن كەڭەيتۋگە بولمايدى؛ شىعىس ولشەمى جۇيەسى قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، مەجە ەسەپتى عىلمي تەكسەرىپ بەكىتىپ، كەلەلى ستراتەگيالىق مىندەتتەر مەن دامۋ جوباسىن قازىنالىق جاقتان قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتۋ كەرەك.
2025 ـ جىلى شينجياڭ قازىنانى باسقارۋدا شىعىستاعى قاتىپ ـ سەمىپ قالعان جاعدايدى باتىل تالقانداپ، باسقارۋ ۇستانىمىن ”جاعدايدى قورعاۋ، قارجى تالاسۋدان“ ”نىسان جوبالاۋعا، ونىمدىلىكتى دارىپتەۋگە“ قاراي وزگەرتىپ، ”ٴىستى الدىمەن جوسپارلاۋعا، ونان كەيىن اقشا ورنالاستىرۋعا“ تاباندى بولىپ، قازىرگى بار بايلىقتاردى تاراۋ اتتاپ ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋ، بىرىكتىرۋ ارقىلى قوعامدىق كاپيتالدى جەبەپ، قازىنا كۇشىن شوعىرلاندىرا وتىرىپ ٴىرى ىستەردى تىندىرىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا كۇش بىرىكتىرە قولداۋ كورسەتەدى.
سونىمەن بىرگە ٴار دارەجەلى قازىنا تاراۋلارى قازىنا ـ ەكونوميكا ٴتارتىبىن قاتايتىپ، تاراۋلاردىڭ شىعىس اياق الىسى مەن ٴونىمىن باعالاۋ ٴادىسىن اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، ىستەن بۇرىنعى ناتيجە مەن ٴىس بارىسىنداعى ناتيجەنى باعالاۋدى، باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ناتيجە نىساناسى مەن ناتيجەنى باعالاۋ ناتيجەسىن مەجە ەسەپتى ورنالاستىرۋمەن، ساياساتتى رەتتەۋمەن بايلانىستىرۋ مەحانيزمىن كۇشەيتىپ، قازىنالىق قارجىنىڭ پايدالانىلۋ ساپاسىن، ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم جوعارىلاتۋ كەرەك.
حاۋ لەي مىنالاردى ٴبىلدىردى: بيىل اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا اۆتونوميالى رايوننان تومەنگى قازىنا ٴتۇزىلىسى رەفورماسى جوباسىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، مەجە ەسەپ ٴتۇزىمى رەفورماسىن جاپپاي تەرەڭدەتىپ، سالىق ٴتۇزىمى رەفورماسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتەدى. قازىنانىڭ ٴتۇيىندى سالالارىنداعى رەفورمانى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ ارقىلى مەجە ەسەپ، قايتالاي كەپىلدىك ەتۋ قۇرىلىمدارىنىڭ حاۋىپ ـ قاتەر تولەمى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال شارۋاشىلىعى مەجە ەسەبى جانە ناتيجەنى باعالاۋ، ۇكىمەت قارىزى، قازىنالىق عىلىم ـ تەحنولوگيالىق قاراجاتىن ٴبولۋ جانە باسقارۋ ٴتۇزىمىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى فينانس، كاپيتال باسقارۋ ٴتۇزىلىسىن، اۋىل شارۋاشىلىعىنا قوسىمشا قاراجات بەرۋ ساياسات جۇيەسىن جانە ۇكىمەتتىڭ ساتىپ الۋ ساياساتىن ساپالىلاندىرىپ، سۋ بايلىعى سالىق رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋدى اتقارۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەپ، قازىنا قىزمەتىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى ىلگەرىلەتەدى.
حاۋىپ ـ قاتەردەن بار كۇشپەن ساقتانامىز جانە ونى جويامىز
ۇكىمەت قارىزىن باسقارۋ _ قازىنا قىزمەتىنىڭ شەشۋشى مازمۇندارىنىڭ ٴبىرى ٴارى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا ساياتىن ماڭىزدى بۋىن. بيىل اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىزىن باسقارۋ ٴتۇزىمىن ونان ارى كەمەلدەندىرىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىز حاۋىپ ـ قاتەرىنەن ٴونىمدى ساقتانىپ جانە ونى جويىپ، نەگىزگى ساتى قازىناسىنىڭ ورنىقتى، اقاۋسىز اينالىمىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەدى؛ قورا ـ جاي سالاسىنداعى، فينانس سالاسىنداعى جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ سالاسىنداعى حاۋىپ ـ قاتەردى جويۋعا قولداۋ كورسەتىپ، باسقا سالالارداعى حاۋىپ ـ قاتەردىڭ قازىناعا قاراي كەڭەيۋىنەن ساقتانۋ قامالىن بەكەمدەيدى.
”بيىل اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا زايوم ساياساتىنان ۇزدىكسىز تولىق، ويداعىداي پايدالانىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ ارناۋلى زايومىنىڭ نەگىزدى كۇشەيتۋ، ولقىلىقتاردى تولىقتاۋ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ، قارجى قوسۋدى كەڭەيتۋ جاقتارىنداعى بەلسەندى رولىن ساۋلەلەندىرەدى“. حاۋ لەي مىنانى ٴبىلدىردى: اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا نازاردى ٴتۇيىندى سالالارعا شوعىرلاندىرىپ، جەرگىلىكتى ۇكىمەت زايومى نىسانىن سارالاۋدى كۇشەيتىپ، زايوم تاراتۋ اياق الىسىن عىلمي، ۇيلەسىمدى ورنالاستىرۋ ارقىلى ساياسات پەن قارجىنىڭ ونىمدىلىگىن ەرتەرەك ساۋلەلەندىرىپ، قارجىنىڭ دەر كەزىندە تياناقتانۋىنا، جوعارى ٴونىمدى پايدالانىلۋىنا، پايداسىنىڭ ورنىقتى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتەدى.
سونىمەن بىرگە اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا قارىز حاۋىپ ـ قاتەرىن باقىلاۋ ـ ساراپتاۋ، ساقتاندىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، جەرگىلىكتى ورىن قارىزىن قاينارىنان باسقارۋ ـ مەڭگەرۋدى كۇشەيتىپ، حاۋىپ ـ قاتەردى باسقارۋدى قاتايتىپ، ارناۋلى زايومعا قارجى قوسقاننان كەيىنگى باسقارۋدى كۇشەيتىپ، جاڭادان ارتاتىن كومەسكى قارىزدى باتىل تەجەيدى.
”ٴار دارەجەلى قازىنا تاراۋلارى ۇكىمەتتىڭ شىعىس ىستەرى مەن ۇكىمەت قارجى قوسقان نىسانداردى باسقارۋدى كۇشەيتۋى، قارجى قاينارى انىق ەمەستەرىن استە اتقارماۋى كەرەك“. حاۋ لەي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ٴار دارەجەلى قازىنا تاراۋلارى جاڭادان ارتاتىن كومەسكى قارىز ارەكەتتەرىنە ”نولدىك توزىمدىلىكتى“ ساقتاپ، بىرەۋى بايقالسا بىرەۋىن تەكسەرىپ ٴبىر جاقتى ەتىپ، جاۋاپكەرشىلىگىن قايتالاي تەكسەرىپ، قاتاڭ جاۋاپقا تارتۋ كەرەك.
2025 ـ جىلى اۆتونوميالى رايوندىق قازىنا تاعى تۇعىر سەرىكتەستىكتەرىنىڭ بازارلانۋعا ويىسۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، 2025 ـ جىلدىڭ سوڭىندا بارلىق قارجى قۇراۋ تۇعىرلارىن اداقتاۋ، شەگىندىرۋ قىزمەتىن ورىنداۋعا كۇش سالىپ، قارجى قۇراۋ تۇعىرلارىن جاڭادان قۇرۋعا قاتاڭ تيىم سالىپ، ٴتۇرلى كاسىپورىن، ٴىسورىندارىنىڭ جاڭا قارجى قۇراۋ تۇعىرىنا اينالۋىنان باتىل ساقتانادى.