_ شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋدى، عىلىم ـ تەحنيكانى، دارىندىلاردى ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن تەرەڭدەتكەندىگىنە كوز جىبەرگەندە
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى شيە حۇيبيان
7 ـ ايدىڭ 14 ـ كۇنى قورعاس اۋدانىندا ەڭ جوعارى اۋا تەمپەراتۋراسى 36 سەلتسي گرادۋسقا جەتتى. اۋدان قالاشىعىنا تاياۋ ماڭداعى ٴبىر شاعىن ٴبيداي اتىزىندا شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى وسىمدىكتەردى قورعاۋ ـ زەرتتەۋ ورنىنىڭ زەرتتەرمەنى گاۋ حايفىڭ ەڭكەيىپ ٴبيدايدىڭ دەرت ـ دەربەزگە جانە زياندى جاندىكتەر لاڭىنا ۇشىراۋ جاعدايىن قاداعالاپ تەكسەرىپ جاتتى. گاۋ حايفىڭنىڭ كۇنگە كۇيىپ توتىققان ٴوڭى مەن ٴبيداي اتىزىنىڭ التىن سارى ٴتۇسى ايقىن پارىق قالىپتاستىردى.
قىزمەتتەستەرىنىڭ ايتۋىنشا، گاۋ حايفىڭ عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتىنە بارعان سايىن ”قۇنىعا“ تۇسكەن. مۇنداي ”قۇنىعۋ“ شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنىڭ دارىندىلار جونىندەگى ٴبىر قىدىرۋ باتىمدى رەفورماسىنان قۋات العان.
رەفورما بارىسىندا گاۋ حايفىڭ 8 ـ دارەجەلى كاسىپتىك تەحنيكالىق اتاقتان 4 ـ دارەجەلى كاسىپتىك تەحنيكالىق اتاققا ۇسىنىس ەتىلدى. ال رەفورمادان ىلگەرى، مۇنداي ”4 دارەجە اتتاۋدى“ جۇزەگە اسىرۋ ٴۇشىن كەم دەگەندە 10 جىل ۋاقىت كەتەتىن ەدى. رەفورمانىڭ يگىلىگىنە كەنەلگەن گاۋ حايفىڭ مەن قىزمەتتەستەرى قىزمەتكە تاسقىنداعان جىگەرمەن كىرىستى، تاياۋدا ول ۇجىم باستاپ شينجياڭدا تۇڭعىش بولىپ ٴبيداي ساباعى ٴتۇبىنىڭ شىرۋىندەگى 3 باكتەريا قاينارىن بايقادى.
شينجياڭنىڭ وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا، دارىندىلار ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن ٴبىر تۇلعالاندىرۋ رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋىنىڭ ارقاسىندا تيانشان الابىندا سانسىزداعان گاۋ حايفىڭدار جارىققا شىقتى. وقۋ ـ اعارتۋ، عىلىم ـ تەحنيكا جانە دارىندىلار _ ٴوڭىردىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋدەگى شەشۋشى فاكتور، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋى سىندى ٴبىر تۇتاس جۇيە شاحمات تاسىن ويداعىداي جۇرۋدە دارىندى _ اسا ماڭىزدى ٴبىر شاحمات تاسى. ٴبىر شاحمات تاسىنىڭ ورنىن ٴدال تابۋمەن شاحمات ويىنىندا تۇتاستاي جەڭىسكە جەتۋگە بولادى.
جەتەكتەۋگە، باۋلۋعا بىردەي ٴمان بەرىپ، جەر ـ جەردەگى دارىندىلاردى توپتادى
2024 ـ جىلى 1 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى شينجياڭ داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى ۋاڭ ۋيچيڭ جونىنەن ماڭگى ەستەن كەتپەس ٴبىر كۇن بولدى.
سول كۇنى ”مەملەكەت ينجەنەرلەرى سيلىعى“ بويىنشا ماداقتاۋ ـ سيلاۋ جينالىسى حالىق سارايىندا وتكىزىلدى، تۇڭعىش توپتا 81 ادامعا ”مەملەكەتتىڭ ەرەن ينجەنەرى“ اتاعى بەرىلدى، ۋاڭ ۋيچيڭ سولاردىڭ قاتارىندا ەدى.
بۇل ناتيجە سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ زور كۇشپەن اتقارعان دارىندىلاردى باۋلۋ جوسپارىنان ماۋەلەگەن قوماقتى جەمىستەرىنىڭ ٴبىرى.
2022 ـ جىلى ۋاڭ ۋيچيڭ شينجياڭداعى تۇڭعىش توپتاعى ”2 + 5“ ٴتۇيىندى دارىندىلار جوسپارى ”تيانشان دارىندىلارىن“ باۋلۋ جوسپارى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋداعى باستاماشى دارىندىلار قاتارىنا تاڭدالىپ، ٴۇرتىس 3 جىل بويى جىل سايىن 2 ميلليون يۋان عىلمي زەرتتەۋ قارجىسى قولداۋىنا يە بولدى.
”بۇل سوڭعى جىلدارى شينجياڭنىڭ دارىندىلاردىڭ دامۋىن قولداۋ ساياساتىنىڭ، ورتاسىنىڭ بارعان سايىن جاقسارعاندىعىنىڭ ارقاسى، سوندىقتان دا مەن وقىتۋدىڭ، عىلمي زەرتتەۋدىڭ ٴبىرىنشى شەبىندە ۇجىمداعى مۇشەلەرمەن بىرگە عىلمي زەرتتەۋدەگى قيىن ماسەلەلەردەن قامال الۋدى جالعاستىرىپ، مەملەكەتتىڭ وقۋ ـ اعارتۋ جانە عىلىم ـ تەحنيكا ىستەرىنە ۇلەس قوسىپ كەلەمىن“، ـ دەدى ۋاڭ ۋيچيڭ.
2022 ـ جىلدان باستاپ اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم دارىندىلار قىزمەتىن جوعارى دەڭگەيدە جوسپارلاپ جانە ىلگەرىلەتىپ، پارتيا دارىندىلاردى باسقارۋ پرينسيبىنە تاباندى بولىپ، دارىندىلاردى الدىمەن دامىتۋ ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋىن تۇراقتاندىردى. 2022 ـ جىلى 1 ـ ايدا شينجياڭ 10 ميلليارد يۋان دارىندىلاردى دامىتۋ قورىن قۇرىپ، سونان سوڭ ”2 + 5“ ٴتۇيىندى دارىندىلار جوسپارىن اتقارىپ، ٴتۇيىندى سالالارداعى دارىندىلار بايلىعىن اشۋدى قولداپ، قامتاماسىز ەتتى، قارجى جالپى سوماسى وتكەن 10 جىلداعى جالپى جيىندىقتان 3 ەسە ارتىق بولدى.
2023 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن اۆتونوميالى رايوننىڭ ”2 + 5“ ٴتۇيىندى دارىندىلار جوسپارى 10 مىڭنان استام جوعارى دەڭگەيدەگى دارىندى تاربيەلەپ جانە ەنگىزىپ، 38 كاسىپتىك تەحنيكالىق ۇجىمىنا، 344 عىلمي زەرتتەۋدە جاڭالىق اشۋ تۇعىرىنا، 36 ”قابىلەتتىلەر باستاماشى بولىپ ىستەۋ“ نىسانىنا، 76 ٴتۇيىندى باقشا رايونىنداعى جاڭاشىل كاسىپورىنعا قولداۋ كورسەتىلدى.
”ٴبىز جەرگىلىكتى ورىنداعى دارىندىلاردى باۋلۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ تەبىنىن كۇشەيتتىك، سونىمەن بىرگە كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا شۇعىل قاجەتتى ۇزدىك، باستاماشى، تاڭداۋلى دارىندىلار مەن ۇجىمداردى ٴتۇيىندى تۇردە ەنگىزىپ، كاسىپ سالاسى دامۋىندا ”القىمداعان“ شەشۋشى تەحنيكادان قامال الىپ، كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىردىق“، ـ دەدى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ۇيىمداستىرۋ ٴبولىمى دارىندىلار قىزمەتى 1 ـ باسقارماسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى.
دارىندىلار ساياساتىنداعى ”ماگنيت ٴورىسى“ ونىمدىلىگىنىڭ ىقپالىمەن، يسپانيادا وقىعان ليۋ بين شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسىنا كەلىپ، نە ٴبارى 2 جىل ۋاقىت ىشىندە، ول باستاعان ۇجىم شينجياڭ لاۋحان قاۋىنىنىڭ سورەدە تۇرۋ ۋاقىتى قىسقا بولۋ ماسەلەسىن نازاريالىق دەڭگەيدە شەشتى، قازىر اتىزدا تاجىريبە جۇرگىزىپ دالەلدەۋ ۇستىندە؛ جۇڭشان داشۋەسىنىڭ پوسدوكتورى ۋاڭ يىڭ جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ فيزيكا ـ حيميا تەحنيكاسىن زەرتتەۋ ورنىنا كەلدى...
ناتيجە دارىندىلار ارقىلى جاراتىلادى، كاسىپ ٴورىسى دارىندىلارمەن كەڭەيەدى. 2023 ـ جىلى شينجياڭنىڭ عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ناتيجەسى كورنەكتى بولدى: جوعارى، جاڭا تەحنيكالىق كاسىپورىنداردىڭ سانى تاعى دا تىڭ دەڭگەيگە جەتتى، ناق 529 ارتىپ، 1911گە جەتتى؛ اۆتونوميالى رايوننىڭ عىلىم ـ تەحنيكالىق ورتا، شاعىن كاسىپورىندارى 2256 بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %80.2 ارتتى؛ تەحنيكالىق توقتام بويىنشا كەلىسۋ سوماسى 7 ميلليارد 300 ميلليون يۋانعا جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %130 ارتتى؛ ٴبىر ادام 2023 ـ جىلعى حىلياڭ حىلي سيلىعىنا يە بولدى، 119 ٴتۇرلى جەتىستىك اۆتونوميالى رايوننىڭ عىلىم ـ تەحنيكا سيلىعىنا يە بولدى...
شينجياڭ قۇشاعىن كەڭگە جايىپ جەر ـ جەردەگى دارىندىلاردى توپتادى جانە پايدالاندى، ”جاقىنداعىلار رازى بولاتىن، الىستاعىلار ىزدەپ كەلەتىن“ دارىندىلاردى ەنگىزۋ، دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ ارناسى بىرتىندەپ قالىپتاسىپ، جاڭالىق اشاتىن دارىندىلار جوعارى دەڭگەيدە شوعىرلانعان، جاڭالىق اشۋ فاكتورى جوعارى دەڭگەيدە بىرىككەن، جاڭالىق اشۋ قيمىلدارى جوعارى دەڭگەيدە جاندانعان وڭىرلىك دارىندىلار بيىگىنە اينالدى.
تۇعىر ورناتىپ، شەشۋشى تەحنيكالاردان قامال الدى
”شينجياڭ حالىقارالىق ەمدەۋ ورتالىعى مەجەمەن بيىل جىل سوڭىندا سىناق رەتىندە ىسكە قوسىلادى، سول كەزدە الدىن الا ساقتانۋ، دالمە ـ ٴدال دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ جانە سوزىلمالى اۋرۋلاردى باسقارۋ بويىنشا جالپى بارىستىق دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ بۋىنىنا ات سالىسۋدى جۇزەگە اسىرادى“، ـ دەدى جۇڭگو ينجەنەريا عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى حان دىمين جاقىندا وتكىزىلگەن 2 ـ كەزەكتى حۋاشيا اكادەميك ـ مامانداردىڭ شينجياڭ ساپارى جەلىلەس قيمىلىنىڭ باستالۋ سالتىندا.
2023 ـ جىلى 7 ـ ايدا حۋايروۋ تاجىريبەحاناسى شينجياڭ بازاسىنىڭ ماڭدايشالىعى اشىلىپ قۇرىلىپ، تۇتاس ەلدەگى ەنەرگيا بايلىق سالاسىنداعى بىرەگەي دارىندىلار مەن جاڭالىق اشۋ ۇجىمدارىن توپتاپ، مۇناي ـ گاز بارلاۋ سالاسىنداعى كەلەلى شەشۋشى تەحنيكادان قامال الۋدى ورىستەتتى. ”ەكى اكادەميانىڭ“ اكادەميكتەرى باستاعان زەردەلى جابدىق زەرتتەۋ ورنى، شىلان شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى زەرتتەۋ ورنى شينجياڭعا ىرگە تەپتى...
ستراتەگيالىق دارىندىلار حالىقارالىق عىلىم ـ تەحنيكانىڭ الدىڭعى شەبىندە تۇرادى، عىلىم ـ تەحنيكادا دەربەس جاڭالىق اشۋعا جەتەكشىلىك ەتەدى، مەملەكەت ستراتەگياسىنداعى عىلىم ـ تەحنيكا مىندەتىن ۇستىنە الادى، ەلىمىزدىڭ جوعارى دەڭگەيلى عىلىم ـ تەحنيكادا ٴوز كۇشىنە سۇيەنۋىنە، ٴوزىن الۋەتتەندىرۋىنە تىرەك بولاتىن ماڭىزدى كۇش.
ستراتەگيالىق دارىندىلار كۇشىنەن قايتكەندە ويداعىداي پايدالانۋعا بولادى، بۇل جونىندە شينجياڭ باستان ـ اياق ىزدەنىس جاساپ كەلەدى _
كومىر، مۇناي، تابيعي گاز سياقتى بايلىق باسىمدىقتارىن جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى وزەكتى رايونىنىڭ وڭىرلىك ورىن باسىمدىعىن ارقاۋ ەتىپ، شينجياڭ ”ٴبىر ٴىستى ٴبىر كەڭەسۋ“ جولىمەن 4 ستراتەگيالىق عالىمدى جانە ولاردىڭ جاڭالىق اشۋ ۇجىمىن ەنگىزىپ، كومىر كاسىپ سالاسىن تولىق تىزبەك بويىنشا اشۋ، مۇناي، مۇناي حيميا كاسىپ سالاسىن جاسىل، تومەن كومىر قىشقىل گازدى دامىتۋ سياقتى جاقتارداعى زەرتتەۋدى ورىستەتتى.
جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋ ٴمانى جاعىنان الىپ ايتقاندا، دارىندىلار ارقىلى دەم بەرۋ بولىپ تابىلادى. دامۋ ۇستىندەگى شينجياڭنىڭ دارىندىلارعا ىنتىزارلىعى بۇرىنعى كەزدەگى ٴارقانداي ۋاقىتتان دا كوكەي تەستى بولۋدا.
قايتكەندە دارىندىلاردى توپتاپ، وزىمىزگە قىزمەت ەتتىرە الامىز؟ جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ بولىمشە اكادەمياسىنىڭ باستىعى شياۋ ۋىنجياۋ بىلاي دەپ قارادى: عىلىم ـ تەحنيكاعا سۇيەنىپ بايلىققا تىرەك بولۋ، بايلىق ارقىلى كاسىپ سالاسىن جەتەكتەۋ، كاسىپ سالاسى ارقىلى دارىندىلاردى توپتاۋ كەرەك.
عىلمي زەرتتەۋ تۇعىرى _ كاسىپ سالاسىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن ماڭىزدى تىرەك. شينجياڭ كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ ٴىس جۇزىندىگىن كوزدەپ، جوعارى ەنەرگيا دەڭگەيىندەگى عىلمي جاسامپازدىق تۇعىرىن ورناتىپ، ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى بىرەگەي دارىندىلاردى شينجياڭعا كەلىپ جاڭالىق اشۋعا، شارۋاشىلىق قۇرۋعا باۋرادى. كەزەكتە شينجياڭ حۋايروۋ تاجىريبەحاناسىنىڭ شينجياڭ بازاسىن، فوتوۆولت ماتەريالدارى مەن باتارەيا مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى تاجىريبەحاناسىن، شولەيت جانە جاسىل القاپ ەكولوگياسى مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى تاجىريبەحاناسى سياقتى 7 مەملەكەت دارەجەلى تاجىريبەحانا تۇعىرىن قۇردى؛ اۆتونوميالى رايوننىڭ ٴتۇيىندى تاجىريبەحاناسىنان 134ىن قۇرىپ، تۇتاس شينجياڭنىڭ ٴتۇيىندى ٴپان جانە ماڭىزدى كاسىپ سالاسىن نەگىزىنەن قامتىدى.
ەرەكشە ترانسفورماتور جارنا شەكتى سەرىكتەستىگىن مىسالعا الار بولساق، ”14 ـ بەسجىلدىق“ كەزىندە اتاۋلى سەرىكتەستىك 16 مەملەكەت دارەجەلى ٴتۇيىندى عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جاڭا تۇعىرىن قۇردى. وسى تۇعىرلارعا سۇيەنىپ، ەرەكشە ترانسفورماتور 2427 ۇقىق بەرىلگەن پاتەنتكە يە بولىپ، 369 ٴتۇردىڭ ولشەمىن جاساۋعا، وزگەرىس ەنگىزۋگە قاتىستى، سونىمەن بىرگە ±1100kV ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك اۋىستىرۋ ترانسفورماتورى سياقتى دۇنيە جۇزىندە تۇڭعىش توپتاعى 65 ٴتۇرلى، ەل ىشىندەگى تۇڭعىش توپتاعى 61 ٴتۇرلى دەربەس ونىمدەرىن زەتتەپ جاساۋدى جۇزەگە اسىردى.
شينجياڭ تاعى جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىمەن، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىمەن سەلبەسىپ ”اكادەميك ـ مامانداردىڭ شينجياڭ ساپارى“ قيمىلىن بەلسەنە ورىستەتتى. قازىرگە دەيىن 1000عا جۋىق اكادەميك ـ مامان شينجياڭعا كەلىپ قىزمەت تەكسەرىپ، سونداي ـ اق عىلىم ـ تەحنيكا قىزمەت وتەۋى قيمىلىن ورىستەتىپ، عىلمي زەرتتەۋ ـ اشۋ، دارىندى باۋلۋ، كاسىپ سالاسى ورنالاسىمى، بايلىقتان باياندى پايدالانۋ سياقتىلار جونىندە كوپتەگەن قۇندى پىكىر ـ ۇسىنىستاردى بەردى.
تيانشان الابىندا جاڭالىق اشۋ ورلەۋى كوتەرىلدى. تۇعىردان، مەحانيزمنەن ويداعىداي پايدالاندى، نەگىزدىك زەرتتەۋ ۇسىنىلىمىن كۇشەيتتى، كاسىپورىننىڭ جاڭالىق اشۋ قۋاتىن جوعارىلاتتى، سونىمەن شينجياڭ ٴتۇرلى دارىندىلاردىڭ ٴىرى ىستەر تىندىرىپ، كەسەك تابىستار جاراتا الاتىن ىرىستى توپىراعىنا اينالدى.
مەحانيزمدى ساپالىلاندىرىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ جالىندى كۇشىن جارىققا شىعاردى
2023 ـ جىلعى شينجياڭنىڭ كاسىپتىك تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەردىڭ كاسىپتىك اتاعىن باعالاۋدا قاشقار تەحنيكا شۋەيۋانىنىڭ 25 جاستاعى لەكتورى گو يۇيجيە مەملەكەت دارەجەلى جارىستا كۇمىس مەدال الىپ داڭققا بولەندى، 2023 ـ جىلعى ”مەملەكەتتىك تەحنيكا شەبەرى“ اتاعى سياقتى ناتيجەلەرىمەن اتاق باعالاۋ جاسىل ارناسىنان ٴوتىپ، اعا لەكتور بولىپ باعالانىپ، شينجياڭدا كاسىپتىك تەحنيكالىق اتاق باعالاۋ قىزمەتى ورىستەتىلگەننەن بەرگى ەڭ جاس ەڭ جوعارى دارەجەلى كاسىپتىك اتاق يەگەرى بولدى.
سول جىلى گو يۇيجيە سياقتى اتاق باعالاۋدىڭ جاسىل ارناسىنان ٴوتىپ ەڭ جوعارى دارەجەلى كاسىپتىك اتاق العان جوعارى تەحنيكالىق شەبەر دارىندىلار 9 ادام بولدى، ”90 ـ جىلداردىڭ تۇلەكتەرىنىڭ“ ۇستاعان سالىستىرماسى %66.7كە جەتتى.
مىنە وسىنداي ”گو يۇيجيەلەردىڭ“ جۇلدىزىنىڭ وڭىنان تۋۋى شينجياڭنىڭ سوڭعى جىلدارى دارىندىلاردى باعالاۋ ٴتۇزىمى رەفورماسىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتكەندىگىنىڭ ناتيجەسى ەدى _ تەحنيكالىق شەبەر دارىندىلار جونىنەن ”جارىس ناتيجەسى بويىنشا باعالاۋعا قاتىناسۋ“، ”نىسان بويىنشا باعالاۋعا قاتىناسۋ“ ارقىلى سايكەستى كاسىپتىك تەحنيكالىق دارەجەسىن تىكە تۇراقتاندىرۋعا بولاتىن بولدى.
ساياسات يكەمدى بولعاندا عانا، دارىندىلار ارىنداي تۇسەدى، مەحانيزم جاڭارعان سايىن، ىستەر كوركەيە تۇسەدى. ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم _ دارىندىلاردىڭ شوعىرلانۋىنا جانە ولاردىڭ رولدارىن ساۋلەلەندىرۋىنە ىقپال جاسايتىن ٴتۇبىرلى سيپاتتى ماسەلە، ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ _ دارىندىلار ٴتۇزىمى باسىمدىعىن ورناتۋداعى، حالىقارالىق باسەكەدە ىرىقتىلىققا قول جەتكىزۋدەگى ستراتەگيالىق شارا.
2022 ـ جىلدان بەرى شينجياڭ دارىندىلاردى دامىتۋ ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىندەگى ”كۇشىنەن قالدىرۋ“ مەن ”ورناتۋدى“ كوزدە ۇستاپ، ۇقىق بەرىپ قول بايلاۋدان بوساتۋدى ىلگەرىلەتۋ، دارىندىلاردى باعالاۋ تۇزىمىنە رەفورما جاساۋ، دارىندىلاردى ىنتالاندىرۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ، دارىندىلاردىڭ دامۋ ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ سياقتى 4 جاقتاعى 31 ٴتۇرلى دارىندىلار رەفورماسى ساياساتىن زەرتتەپ جاساپ، اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، اناعۇرلىم مول باۋراۋ قۋاتىنا جانە باسەكەلىك قۋاتىنا يە دارىندىلار ٴتۇزىمى جۇيەسىن جەدەل ورناتىپ، دارىندىلاردىڭ جاڭالىق اشۋداعى، جاسامپازدىقپەن شۇعىلدانۋداعى جالىندى كۇشىن بارىنشا تاسقىنداتتى.
ادام ىستەتۋشى نەگىزگى تۇلعاعا ۇقىق بەرىلىپ، تاڭداۋلى دارىندىلاردى تۇساۋدان بوساتتى. شينجياڭ ٴىسورىن شتاتىنىڭ جالپى سانىندا 1000 ٴىسورىن شتاتىن ايىرىم ورنالاستىرىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى دارىندىلارعا ارناپ ”شتات اينالىم قورىن“ قۇرىپ، ونى شتاتى تولىپ كەتكەن ورىنداردىڭ جوعارى دەڭگەيدەگى دارىندىلاردى ەنگىزۋىنە ارناۋلى پايدالاندى. نەگىزگى ساتىداعى كاسىپتىك تەحنيكالىق دارىندىلاردىڭ كاسىپتىك اتاعىنىڭ ورلەۋى قيىن بولۋ سياقتى جاعدايلارعا مەڭزەس، شينجياڭ دارىندىلاردىڭ دارەجە اتتاپ اتاعىن جوعارىلاتۋ ارناسىن اشىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى شۇعىل قاجەتتى، تاپشى دارىندىلارعا تىكەلەي جوعارى دارەجەلى كاسىپتىك اتاق بەردى.
رەفورمادان قوزعاۋشى كۇش قابىلداپ، رەفورما ارقىلى جالىندى كۇشتى ارتتىردى.
2022 ـ جىلى 3 ـ ايدا «عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ بەلسەندىلىگىن ونان ارى قاۋلاتۋ جونىندەگى اتقارۋ جوباسىن» باسىپ تاراتىپ، ٴبىر ٴبولىم نەگىزدىك زەرتتەۋ تۇرىندەگى جانە دارىندىلاردىڭ عىلىم ـ تەحنيكا نىسانىندا قاراجاتتى ”كوتەرمەگە الۋ ٴتۇزىمى“ سىناق ٴتۇيىنىن جالپىلاستىرىپ، عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرىن تازا كىرىسكە اينالدىرۋى %70تەن تومەن بولماۋ سالىستىرماسى بويىنشا عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرىن ورىنداعان ادامدى نەمەسە ۇجىمدى سيلادى...
رەفورما ساياساتىنىڭ ىنتالاندىرۋىندا 2023 ـ جىلى شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم اكادەمياسى عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرىن 50 ميلليون يۋانعا جۋىق كىرىسكە اينالدىرىپ، تاريحتاعى جاڭا ورەنى جاراتتى. بۇل كورسەتكىشتىڭ بۇرىنعى جىلدارداعى ورتاشا قۇنى نەبارى 20 ميلليون يۋان اينالاسىندا عانا بولاتىن.
دارىندىلاردىڭ زەيىن ـ زدەردەسىن شوعىرلاندىرىپ كاسىپ ىستەۋىنە مۇمكىندىك جاراتۋ ٴۇشىن، شينجياڭ تاعى «اۆتونوميالى رايوننىڭ دارىندىلاردىڭ دامۋ ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ جونىندەگى ٴبىرقانشا شاراسىن» جاساپ شىعارىپ، دارىندىلارعا قىزمەت وتەۋدى شارۋاشىلىق ـ ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋدىڭ ماڭىزدى جاعى ەتۋگە تاباندى بولىپ، دارىندىلارعا ساياتىن پەرزەنتتەرىنىڭ تاربيەسى، تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىزداندىرۋ، جۇبايىنىڭ جۇمىستانۋى، ٴجۇرىس ـ تۇرىس، ەمدەلۋ، سالاماتتىق سياقتى ”ٴتۇيىندى شاعىن ىستەردى“ جۇيەلى شەشىپ، شىن مانىندە قالىڭ دارىندىلاردىڭ شينجياڭدا الاڭسىز تۇرۋىنا، الاڭسىز بولۋىنا، الاڭسىز كاسىبىمەن شۇعىلدانۋىنا مۇمكىندىك جاراتتى.
شىنار اعاشى قاۋلاپ وسسە، سامۇرىق، ٴسوزسىز، قوناقتايدى، گۇلدىڭ جۇپار ٴيىسى اڭقىسا، كوبەلەك ٴوزى ىزدەپ كەلىپ قونادى. ٴبىر قىدىرۋ ساياسات پايداسىنىڭ ۇزدىكسىز جارىققا شىعۋىنا ىلەسە، شينجياڭ ومىرشەڭدىك كۇشى تاسقىنداعان مەحانيزم ارقىلى دارىندىلاردى ەنگىزىپ، دارىندىلاردى تاربيەلەپ، قونىس سالىپ، تالانتتىلاردى باۋراۋ ٴتاسىلى ارقىلى دارىندىلاردى ىستەتىپ، دارىندىلاردى الىپ قالىپ، جاقىنداعىلارى رازى بولاتىن، الىستاعىلارى ىزدەپ كەلەتىن ەكولوگيامەن دارىندىلاردى ايالاپ، دارىندىلاردى قۇرمەتتەدى، ەڭبەكتى قۇرمەتتەۋ، ٴبىلىمدى قۇرمەتتەۋ، دارىندىلاردى قۇرمەتتەۋ، جاسامپازدىقتى قۇرمەتتەۋ رايى بارعان سايىن قويۋلادى، قالىڭ دارىندىلاردىڭ وتاندى ٴسۇيۋ، كۇرەس جۇرگىزۋ، تامىر تارتۋ، ۇلەس قوسۋ سەنىمى اناعۇرلىم كۇشەيىپ، جىگەر ـ قايراتى اناعۇرلىم تاسقىنداي ٴتۇستى.