سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋعا كۇش قوسامىز

_ شينجياڭداعى ٴار سالاداعىلار پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴۇشىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن قىزۋ تالقىلادى

انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى

پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە مىنالار العا قويىلدى: جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ _ ماتەريالدىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەتتى ٴوزارا سايكەستىرەتىن وسىزامانداندىرۋ. ٴسوز جوق، مادەنيەت سەنىمىن كۇشەيتىپ، سوتسياليستىك وزىق مادەنيەتتى دامىتىپ، توڭكەرىستىك مادەنيەتتى ساۋلەلەندىرىپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرىپ، ينفورماتسيا تەحنيكاسىنىڭ قارىشتاپ دامۋ جاڭا جاعدايىنا جەدەل ۇيلەسىپ، زور كولەمدەگى تاڭداۋلى مادەنيەت دارىندىلار قوسىنىن جەتىلدىرىپ جانە قالىپتاستىرىپ، تۇتاس ۇلتتىڭ مادەنيەتتە جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتۋ كەرەك. بۇل رايونىمىزداعى قالىڭ كادرلار مەن بۇقارا اراسىندا قىزۋ اڭىس قوزعادى.

كوپشىلىك ٴبىر اۋىزدان مىنالاردى ٴبىلدىردى: جالپى ٴماجىلىستىڭ رۋحىن ۇيرەنۋدى، ۇگىتتەۋدى، دايەكتىلەندىرۋدى كەزەكتەگى جانە بۇدان بىلايعى ٴبىر مەزگىلدەگى كەلەلى ساياسي مىندەت ەتىپ، مادەنيەت ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، يدەولوگيا قىزمەتى جاۋاپكەرشىلىك ٴتۇزىمىن كەمەلدەندىرىپ، مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋمەن جانە مادەنيەت ونىمدەرىمەن قامداۋ مەحانيزمىن ساپالىلاندىرىپ، مادەنيەتتىڭ گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتىپ، حالىقتىڭ رۋحاني مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتىپ، مەملەكەتتىڭ مادەنيەت باۋرام كۇشى مەن جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ ىقپال كۇشىن جوعارىلاتىپ، سوتسياليستىك مادەنيەتتە قۋاتتى ەل قۇرۋعا ۇلەس قوسامىز.

”جالپى ٴماجىلىس مىنالاردى العا قويدى: جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ _ ماتەريالدىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەتتى ٴوزارا سايكەستىرەتىن وسىزامانداندىرۋ. مۇنداي سايكەستىرە دامۋ رۋحاني مادەنيەتى باي، جاراسىمدى، العا باساتىن قوعام قۇرادى“. شينجياڭ داشۋەسى جۇڭگو ٴتىل ـ ادەبيەت شۋەيۋانى پارتكومىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار باستىعى جين رۇي بىلاي دەدى: بۇدان بىلايعى وقىتۋ جانە زەرتتەۋ قىزمەتىندە مادەنيەتتە جاڭالىق اشۋدى، جاسامپازدىقتى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، قوعامعا مول رۋحاني ازىق ازىرلەيمىز.

”ماتەريالدىق وركەنيەتتى بارىنشا دامىتۋ بارىسىندا، ٴسوز جوق، وعان سايكەسەتىن رۋحاني وركەنيەت تىرەك بولۋى كەرەك، ماتەريالدىق بايلىق جەتكىلىكتى، رۋحاني جاقتا باي بولۋ _ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدىڭ ٴتۇبىرلى تالابى“. شينجياڭ قازىنا ـ ەكونوميكا داشۋەسى ماركسيزم شۋەيۋانى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، شۋەيۋان باستىعى يان گوجياڭ بىلاي دەدى: بۇدان كەيىن ماركسيزم نازاريا زەرتتەۋى جانە قۇرىلىسى قىزمەتىندە جاڭالىق اشىپ، ”ەكى ۇشتاستىرۋدىڭ“ ىشىندەگى ”ەكىنشى ۇشتاستىرۋ“ جونىندەگى تۇسىنىكتى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، تاريحي سەنىمدى، مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەپ، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ مايەگىن بەلسەندى، ىرىقتى تۇردە اشىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ شينجياڭ امالياتىن ىلگەرىلەتۋگە رۋحاني كۇش ۇيىستىرامىز.

وسى 2 كۇندە شينجياڭ قازىنا ـ ەكونوميكا داشۋەسى ساياحات شۋەيۋانىنىڭ دوتسەنتى، قوناق ٴۇي باسقارۋ فاكۋلتەتى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى گۋان جيڭيۇن تۇرپان قالاسىندا قاتىستى تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ قىزمەتىن ورىستەتتى. ول بىلاي دەدى: جالپى ٴماجىلىستىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، وقىتۋ جانە زەرتتەۋ بارىسىندا جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرىپ، ىشكە، سىرتقا جۇڭگو شينجياڭىنىڭ حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، ماتەريالدىق وركەنيەت پەن رۋحاني وركەنيەتتى سايكەستىرە دامىتۋ ۇستانىمىن وقىتۋ مەن امالياتقا ٴسىڭىرىپ، جاڭا داۋىردە شينجياڭنىڭ مادەنيەت ـ ساياحات دارىندىلارىن تاربيەلەۋدى كۇشەيتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ شينجياڭ امالياتىن ىلگەرىلەتۋگە ۇلەس قوسۋ كەرەك.

مادەنيەت كوركەيسە، مەملەكەت كوركەيەدى، مادەنيەت كۇشەيسە، ۇلت كۇشەيەدى. ”ٴبىز شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا ساقتالعان ارحەولوگيالىق ناقتى زاتتاردان، مادەنيەت مۇرالارىنان تولىق پايدالانىپ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ تامىرىن جالعاستىرىپ، وركەنيەت جەتىستىكتەرىن ايگىلەپ، تاريحي شىندىقتى انىق ٴتۇسىندىرىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىن مادەنيەت سەنىمىن بەكەمدەۋگە جەتەكتەيمىز. نەگىزگى تاقىرىبى مول مادەني مۇرالار كورمەسى، جىلجىمالى مۇراجاي جانە ’مادەني ەسكەرتكىشتەر + بەينەلەۋ + مادەنيەت جاسامپازدىعى‘ سىندى جاڭالىق اشۋ مۇراجايى بايلىعىنان جاندى پايدالانۋ نىسانى سياقتىلار ارقىلى جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرامىز“. شينجياڭ مۇراجايى پارتكومىنىڭ شۋجيى حى جيا مىنالاردى ٴبىلدىردى: 7 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنىنە دەيىن، بيىل شينجياڭ مۇراجايىنا كەلىپ ەكسكۋرسيالاعان ساياحاتشىلاردىڭ جالپى سانى ٴبىر ميلليون ادامعا (رەت) تاياپ، تاريحتاعى ۇقساس مەزگىلدەگى ەڭ جوعارى ورەگە جەتتى. كەلەسى قادامدا، مۇراجاي مۇراجايداعى مەملەكەتتىك مۇراجاي زالىنان، گۋگۇڭ زالىنان ويداعىداي پايدالانىپ، بۇقاراعا ٴتىپتى دە كوپ سارا تۋىندىلار كورمەسىن كورسەتەدى، سونىمەن بىرگە شينجياڭنىڭ تاريحي مادەني ەسكەرتكىشتەرى مەن توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر كورمەسىن ەل ىشىندەگى قالالارعا اپارادى.

”جاستار كەشكى مەكتەبى“، ”جۇلدىزدار كوركەمونەر سالونى “ جاس دوستاردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى؛ ”بۇقارا ۇلكەن ساحناسىندا“ ٴتۇرلى مادەنيەت قيمىلدارى باي مازمۇندى بولدى؛ ”شينجياڭ ٴبيىن بىرگە بيلەۋ“ تاربيەلەۋ، ايگىلەۋ قيمىلى چۇڭچيڭ، سانيا، شي ـ ان سياقتى جەرلەرگە باردى... تاياۋ ۋاقىتتان بەرى شينجياڭ مادەنيەت سارايىنىڭ ٴتۇرلى مادەنيەت قيمىلدارى دابىرالى ورىستەتىلدى.

”سوتسياليستىك وزىق مادەنيەت، توڭكەرىستىك مادەنيەت، جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتى ارقىلى نەگىز قالاپ، رۋحتى سومداۋ، اقىل ـ پاراساتتى تاسقىنداتۋ _ جاڭا داۋىردەگى مادەنيەت سارايلارىنىڭ داڭقتى بورىشى جانە قاسيەتتى بورىشى. شينجياڭ مادەنيەت سارايى جالپى ٴماجىلىستىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، الداعى جەردە ورىستەتىلەتىن ’جۇلدىزدار تيانشاندى نۇرلاندىردى‘ اتتى بۇقارالىق ونەر جارىسى مەن جۇڭگو شينجياڭ حالىقتىق كوركەمونەر ماۋسىمىن وراي ەتىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىسىن ايگىلەيتىن، حالىقتىڭ جۇرەك ٴۇنىن بەينەلەيتىن ۇلى داۋىردەگى بۇقارالىق ادەبيەت ـ كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن جاراتىپ، تۇتاس ۇلتتىڭ مادەنيەتتە جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتادى“، ـ دەدى شينجياڭ مادەنيەت سارايى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، ساراي باستىعى جوۋ ۋىنلياڭ.

قاشقار ايماقتىق اسەمونەرشىلەر قوعامىنىڭ ورىنباسار ٴتورعاسى، قاشقار قالالىق 8 ـ ورتا مەكتەپتىڭ اسەمونەر وقىتۋشىسى قۇربانجان عۇلام بىلاي دەدى: ”جالپى ٴماجىلىس تۇتاس ۇلتتىڭ مادەنيەتتە جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتۋدى ورتاعا قويدى. بۇدان كەيىنگى وقىتۋ بارىسىندا مەن جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىن اناعۇرلىم جۇيەلى دە ويداعىداي بايانداپ، وقۋشىلاردى مادەنيەتتىڭ استارىنداعى تاريحي ٴمان ـ جاي مەن رۋحاني ٴماندى تەرەڭ تۇسىنۋگە جەتەكتەپ، ٴتىپتى دە كوپ سۋرەت سىزۋ دارىندىلارىن تاربيەلەيمىن“.

جالپى ٴماجىلىس مىنالاردى ورتاعا قويدى: يدەولوگيا قىزمەتى جاۋاپكەرشىلىك ٴتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋ، مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ مەن مادەنيەت ونىمدەرى ۇسىنىمى مەحانيزمىن ساپالىلاندىرۋ، ينتەرنەتتى جان ـ جاقتى باسقارۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرۋ، اناعۇرلىم ونىمدىلىككە يە حالىقارالىق تاراتۋ جۇيەسىن ورناتۋ كەرەك.

ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق پارتكوم ۇگىت ٴبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىعى شۇي حاۋ مىنالاردى ٴبىلدىردى: بۇكىل وبلىستىڭ ۇگىت، يدەيا، مادەنيەت جۇيەسى جالپى ٴماجىلىستىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، ۇگىتتەپ، دايەكتىلەندىرىپ، رەفورما شارالارىن ەگجەي ـ تەگجەيلىلەندىرىپ، يدەولوگيا قىزمەتى جاۋاپكەرشىلىك ٴتۇزىمىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، يدەيالىق قوعامدىق پىكىر شەبىن مىقتاپ يگەرەدى، ”نازاردى جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋ سىندى نەگىزگى تاقىرىپقا، نەگىزگى جەلىگە شوعىرلاندىرىپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، قۇلجا قالاسى التى شۋار كوشەسى كورىنىس وڭىرىندە 300دەن ارتىق تۇرلىشە ەرەكشەلىككە يە مادەنيەت، ساياحات كاسىپ كۇيىن تۇلعالاپ، جۇڭحۋا مادەنيەت بەلگىسىنەن جانە جۇڭحۋا ۇلتى كورنەكى وبرازىنان ۇلگى كورسەتۋ ٴتۇيىنى سياقتىلاردى جەدەل قۇرامىز. مادەنيەت سالاسىنداعى ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزم رەفورماسىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ مادەنيەت تۇرمىسىن بايىتىپ، بۇقاراعا اناعۇرلىم جاناساتىن مادەنيەت ارقىلى حالىققا يگىلىك جاراتۋ قىزمەت وتەۋى مەن كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىن شىعارىپ، مادەنيەتتى دامىتۋدىڭ جاڭا ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتامىز“.

اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار ٴتوراعا دىڭ شۋانبين بىلاي دەدى: اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت ـ كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى يدەولوگيا حاۋىپ ـ قاتەرىنەن ساقتانۋ ـ تىزگىندەۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، كوركەمونەر ماركاسىن تۇلعالاۋ، دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ قيمىلىن تىڭعىلىقتى، ويداعىداي ىستەپ، كوپ شارانى قاتار اتقارۋ ارقىلى كوركەمونەر شىعارماشىلىعىن جەبەپ، كوركەمونەر دارىندىلارىن، اسىرەسە، ٴتۇرلى سالاداعى كوركەمونەر تىرەكتى دارىندىلارىن جانە باستاماشى دارىندىلاردى باۋلۋدى كۇشەيتىپ، ”ٴبىزدىڭ جۇڭگو ارمانىمىز _ مادەنيەتتى 10 مىڭ وتباسىنا جەتكىزۋ بويىنشا حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ كونسەرتى“، ”ٴبىزدىڭ مەرەكەمىز“ سياقتى جەلىلەس قيمىلداردى ۇزدىكسىز ويداعىداي ورىستەتىپ، مادەنيەتتىك قىزمەت وتەۋ جانە مادەنيەت ونىمدەرىمەن قامداۋ مەحانيزمىن ساپالىلاندىرىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىنا اناعۇرلىم جاقسى، اناعۇرلى كوپ رۋحاني ازىق ازىرلەيدى.

(ٴتىلشى جيا چۇنشيا، قاتىناسقان تىلشىلەر ۋاڭ شينحۇڭ، يىن لۋ، ٴابيبا، لي لي، سۇڭ حايبو)